TELEFON DO REDAKCJI: 62 766 07 07
Augustyna, Ingi, Jaromira 19 Marca 2024, 12:22
Dziś 19°C
Jutro 13°C
Szukaj w serwisie

U Męczenniczki z kołem młyńskim - Pogrzybów

U Męczenniczki z kołem młyńskim

Parafia w Pogrzybowie należy do grona kilku najstarszych w tym regionie. Jej początki sięgają pierwszych lat XIII wieku. Przez wiele stuleci była to parafia patronacka.

Gdziekolwiek nie pojechalibyśmy i nie zagłębili się w dzieje danej miejscowości, a w naszym przypadku w dzieje parafii i kościoła, to wszędzie czeka na nas lekcja historii. Historii, którą pisały najstarsze pokolenia od czasów, kiedy państwem władali królowie i książęta. Wieś, w której znajduje się kościół i którego historię chcemy opisać w źródłach pisanych została wspomniana w 1213 roku. I tutaj pojawia się postać księcia, gdyż właśnie w 1213 roku książę Władysław Odonic nadał wieś Pogrzybów klasztorowi cysterek w Ołoboku. Później miejscowość ta, aż do drugiej połowy XVI wieku, znajdowała się w rękach Pogrzybowskich i stanowiła ich gniazdo rodowe. W 1612 roku jej właścicielem został Dadźbóg Karnkowski, starosta bobrownicki i odolanowski. Karnkowscy posiadali ją do lat 30. XIX wieku. Następnymi właścicielami Pogrzybowa byli Skórzewscy i skoligaceni z nimi Niemojowscy. Pogrzybów pierwotnie nosił nazwę Grzybowno. Dzisiaj jest to wieś sołecka, położona w województwie wielkopolskim, w powiecie ostrowskim, w gminie Raszków. Parafia Pogrzybów znajduje się w dekanacie raszkowskim.

Piękno z drewna
Kiedy erygowano parafię i wzniesiono pierwszy kościół niestety nie wiadomo. Najprawdopodobniej miało to miejsce pod koniec XIV wieku lub najpóźniej – w połowie następnego stulecia w 1454 roku. Miejscowym proboszczem był wówczas ks. Maciej, a wikariuszem ks. Mikołaj. Dwa lata później urząd plebana sprawował ks. Wojciech, a wkrótce po nim ks. Mikołaj Pogrzybowski. Przed utworzeniem w 1454 roku parafii w Raszkowie, do parafii pogrzybowskiej należało kilkanaście pobliskich miejscowości, takich jak: Pogrzybów, Jaskółki, Przybysławice Wielkie i Małe, Jelitowo, Radłowo, Ociążek, Rąbczyn, Raszkówek, Raszków, Pińsk, Głogowa, Bieganin i połowa Korytnicy. W drugiej połowie XV wieku pięć ostatnich miejscowości weszło w skład utworzonej wówczas parafii raszkowskiej. Kolejny kościół został ufundowany przez dziedzica Pogrzybowa Adama Junoszę Karnkowskiego w XVI wieku. Była to świątynia drewniana. Najstarsza, dokładniejsza wiadomość o miejscowej świątyni pochodzi z akt wizytacji kanonicznej przeprowadzonej w 1684 roku przez ks. Ignacego Gnińskiego. Uznał on, że kościół jest piękny. W swoim sprawozdaniu podkreślił, że jest on dobrze utrzymany, zarówno na zewnątrz, jak i w środku, dopisując, że wnętrze świątyni jest pięknie ozdobione. Kościół miał drewniany sufit i podłogę. Nosił ten sam co obecnie tytuł św. Katarzyny - Panny i Męczenniczki z Aleksandrii. Dalej w aktach wizytacyjnych napisał, że w kościele znajdowały się dwa inne ołtarze ze słynącymi łaskami obrazami: „po stronie Ewangelii” z wizerunkiem Matki Bożej, „po stronie lekcji” z wizerunkiem Chrystusa Ukrzyżowanego. W kościele znajdowały się liczne wota, które wymieniane są w aktach wizytacyjnych: srebrna korona w kształcie mitry, srebrna korona na obraz Matki Bożej, srebrne promienie, dłonie oraz jedna noga, srebrny miecz i wota w formie tabliczek. Kościół był także wyposażony w drogocenne srebrne i złote paramenty liturgiczne, z których najwartościowsze były piękny srebrny krzyż w części pozłacany ze szlachetnymi rubinami oraz piękne szaty liturgiczne bogato haftowane złotem. Świątynia posiadała także dobrze brzmiące organy i trzy dzwony, z których dwa były umieszczone w dzwonnicy znajdującej się obok kościoła, a jeden na drewnianej wieży. Niestety nie zachowały się z niego żadne zabytki, prawdopodobnie spłonęły wraz ze świątynią.
Rozmawiając z proboszczem ks. kanonikiem Grzegorzem Ignorem dowiedziałam się, że pierwszy kościół stał zupełnie w innym miejscu niż obecny. Znajdował się naprzeciw dzisiejszej świątyni, gdzie dzisiaj znajdują się plebania i ogród.

Z fundacji Sylwestra
Obecnie istniejący kościół w Pogrzybowie pochodzi z początku XIX wieku. Wzniesiony został w latach 1801-1806 z fundacji Sylwestra Karnkowskiego, na miejscu poprzedniej, drewnianej świątyni. Kościół został wykończony i poświęcony przez Rafała Karnkowskiego w latach 1806-1809. Architektem i budowniczym był Teodor Sułkowski z Raszkowa. To już czwarta świątynia wybudowana na tej ziemi. Tym razem jest to kościół murowany z cegły.
Posiada klasycystyczny kształt architektoniczny i jest zwrócony prezbiterium na zachód. Fasada frontowa rozczłonkowana jest pilastrami dźwigającymi belkowanie, z trójkondygnacyjnym szczytem o wolutowych spływach. Dachy są dwuspadowe. Ze szczytu świątyni na wiernych spogląda patronka parafii św. Katarzyna Aleksandryjska z mieczem i kołem młyńskim. Katarzyna to chrześcijanka z królewskiego rodu, zaślubiona mistycznie Chrystusowi, niezłomna w cnocie czystości aż do męczeńskiej śmierci za wiarę. Zachowały się dwa opisy jej męczeńskiej śmierci, a jeden z nich mówi, że w czasie prześladowań chrześcijan za panowania cesarza Dioklecjana Katarzyna została pojmana. Była przymuszana do złożenia ofiary bogom. Odmówiła, wyznając wiarę w Boga Jedynego. Wówczas cesarz zarządził dysputę między Katarzyną a 50 tamtejszymi filozofami i retorami. Odważna Katarzyna pokonała swoich adwersarzy, udowadniając prawdziwość chrześcijaństwa i doprowadziła wielu z nich do wiary w Chrystusa. Miała wtedy 18 lat. Cesarz rozgniewany obrotem sprawy skazał ją na tortury, smagano ją żyłami wołowymi tak, że jej ciało było jedną wielką raną. Morzono ją głodem i łamano jej kości. Modlitwa Katarzyny sprawiła, że podczas miażdżenia kołem zstąpił anioł i spowodował, że rozpadło się ono w rękach kata. Na widok jej bohaterstwa w czasie znoszenia mąk miało nawrócić się kilkuset żołnierzy i oprawców. Ostatecznie wykonano wyrok śmierci przez ścięcie prawdopodobnie między rokiem 307 a 312. Tyle o świętej patronce, którą zobaczymy również wewnątrz świątyni. Spoglądając dalej na fronton, który składa się z trzech kondygnacji. Pierwsza ozdobiona jest trzema płaskorzeźbami w kształcie medalionów św. Piotra i Pawła oraz płaskorzeźbą symboli papieskich. Druga zaś ozdobiona jest dwiema rzeźbami drugorzędnych patronów kościoła św. Walentego i św. Antoniego Padewskiego, a trzecia rzeźbą kamiennego krucyfiksu.

Zaślubiny patronki
Wnętrze świątyni tworzy jedna nawa. Całość zbudowana jest na planie prostokąta, z wydzielonym prezbiterium, do którego przylega zakrystia, nad którą mieszczą się loże kolatorskie, otwarte do nawy arkadą o spłaszczonym łuku. Wewnątrz ściany rozczłonkowane są pilastrami, z oknami półkolistymi i prostokątnymi, zamkniętymi półkoliście. Nad wejściem do zakrystii znajduje się malowidło przedstawiające inną świętą, królową Jadwigę Andegaweńską, o której przeczytacie na stronach tego wydania „Opiekuna”. I tak pozostając w prezbiterium, gdzie ołtarz główny stanowi całą jego szerokość, udekorowany jest komunami i ozdobnymi gzymsami oraz figurami aniołów i świętych. Tu jak wspomniałam po raz kolejny możemy przyjrzeć się patronce świątyni. Święta przedstawiona jest w momencie zaślubin. Obraz przedstawiający Świętą umieszczony jest nad tabernakulum w otoczeniu filarów. Obraz przedstawia Madonnę z Dzieciątkiem, które na palec lewej dłoni Katarzyny zakłada pierścień. Jest to motyw malarski popularny w XV i XVI wieku zaczerpnięty z legendy o św. Katarzynie Aleksandryjskiej, która mówi o tym, że Katarzyna podczas modlitwy otrzymała pierścień zaręczynowy od Jezusa Chrystusa, symbol wierności i oddania Zbawicielowi oraz czystości.

Drugorzędni patronowie
Tuż przy prezbiterium znajdują się dwa ołtarze zbudowane w kształcie baldachimów z udrapowaną kotarą i umieszczone są we wnękach. W nich znajdują się figury Najświętszego Serca Pana Jezusa i św. Józefa. Mniej więcej w połowie nawy głównej po obu stronach znajdują się ołtarze z przedstawieniem drugorzędnych patronów parafii. Jest to św. Antoni Padewski i św. Walenty. Ołtarz główny, jak i dwa boczne, pochodzą z czasu budowy kościoła i są klasycystyczne. W świątyni znajduje się także ambona z głowami Chrystusa i Matki Bożej oraz rzeźbami Ewangelistów, a nad baldachimem, na szczycie umieszczona jest tablica z 10 przykazaniami. W świątyni w bliskości ołtarza głównego znajduje się barokowa, drewniana chrzcielnica. Nad nią w gablocie zobaczymy relikwiarz z relikwiami św. Jana Pawła II, którego portret zawieszony jest tuż nad jego relikwią. Powyżej obraz Pani Jasnogórskiej. We wschodniej części nawy ulokowany jest chór muzyczny z prospektem organowym, a na sklepieniu znajduje się polichromia przedstawiająca Trójcę Świętą.
Wychodząc z kościoła i udając się w stronę parku, gdzie w oddali widać zamek rodziny Niemojowskich, na południowej stronie nawy, nad wejściem do byłej krypty grobowej, znajduje się pięć tablic grobowych fundatorów kościoła. Jak wspomniał ks. proboszcz Ignor swego czasu w kryptach grobowych znajdowały się ich szczątki, ale nie wiadomo co z nimi się stało. Warto zauważyć, że obecnie na kościele położony jest nowy dach.

Arleta Wencwel

Dodaj komentarz

Pozostało znaków: 1000

Komentarze

Nikt nie dodał jeszcze komentarza.
Bądź pierwszy!