TELEFON DO REDAKCJI: 62 766 07 07
Augustyna, Ingi, Jaromira 19 Marca 2024, 10:12
Dziś 19°C
Jutro 13°C
Szukaj w serwisie

Zabytkowe organy

Zabytkowe organy w kościele pw. św. Apostołów Piotra i Pawła w Kraszewicac

Historia

Kraszewice to jedna z największych i najstarszych miejscowości na wschód od Prosny, leżąca w środkowej części Kotliny Grabowskiej. Położona na lewym brzegu Łużycy, w odległości 7 km od Grabowa. Najstarsza notatka informująca, że region ostrzeszowski należał do Ziemi Kaliskiej pochodzi z początku XIII wieku. O wcześniejszych dziejach tej ziemi informują różnego rodzaju wykopaliska. Wzmiankowana pierwszy raz w 1431 roku była królewszczyzną w starostwie grabowskim, w roku 1528 przeniesiona na prawo czynszowe. Okres od XVI do XVIII wieku można uznać za pomyślny dla rozwoju gospodarczego Kraszewic. Szczególnie rozwija się bartnictwo, wyrób piwa i spirytusu. Warto wspomnieć, że od połowy XV wieku istniała huta żelaza, wykorzystująca energię wodną Łużycy. W roku 1641 nastąpiła fundacja kościoła w Kraszewicach bowiem w tym czasie wieś zamieszkiwało 617 osób. Zgodnie z postanowieniami Kongresu Wiedeńskiego, w 1815 roku ziemie Wielkopolski zostały podzielone między dwóch zaborców: Rosję i Prusy. Granica przebiegała na Prośnie, a Kraszewice znalazły się w zaborze rosyjskim. Mimo licznych remontów, pierwszy kościół drewniany groził zawaleniem, stąd podjęto decyzję o budowie nowego murowanego. Tak też się stało. Obecny kościół parafialny pobudowano w latach 1882 – 1887, a konsekrowany został 10 maja 1906 roku. Świątynia jest murowana, neogotycka, trzynawowa z jedną wieżą główną i wieżyczką sygnaturki.

Instrument
Na temat organów w kościele św. Apostołów Piotra i Pawła mamy niewiele zachowanych informacji archiwalnych. Pewnym jest, że to instrument Braci Rieger z Jägerndorf opus 1744. W 1787 roku w Kraszewicach wzniesiono kościół drewniany. Niestety nie jest nam wiadome, czy w tym kościele istniał jakiś instrument. Źródła milczą na ten temat. Najrzetelniejszych informacji o ewentualnym instrumencie przyniosłyby akta wizytacji kościoła i kronika, które niestety uległy spaleniu. Na miejsce drewnianego kościoła, który groził zawaleniu, wybudowano nowy murowany. Wiemy, że jego wyposażenie przeniesiono częściowo z poprzedniego kościoła drewnianego. W związku z tym możemy przypuszczać, iż w starym kościółku być może istniał pozytyw lub kilkugłosowe organy, które wraz z resztą wyposażenia przeniesiono do nowego kościoła. Nie udało się znaleźć zbyt wiele informacji na temat budowy nowego instrumentu. Z pewnością możemy stwierdzić, że obecny instrument czeskiej firmy Rieger powstał na początku XX wieku. Warsztat organowy Braci Rieger został założony w Jägerndorf (obecnie Krnov), leżącym w pobliżu granicy polskiej. Sukces przyniosło firmie już pierwsze dzieło - organy, prezentowane na światowej wystawie w Wiedniu w 1873 roku. W okresie największego rozkwitu firmy, instrumenty Riegera cieszyły się znakomitą opinią. Zasięg terytorialny rozwoju fabryki rozpowszechniał się zacząwszy od Austrii aż po niemal wszystkie kraje Europy. Obejmował też Rosję, Turcję, Meksyk, Stany Zjednoczone i Argentynę. W Polsce stwierdzono obecność organów firmy Rieger w około 300 miejscowościach.

Prospekt
Prospekt organowy jest jednosekcyjny, neogotycki, trójwieżyczkowy, na cokole z pilastrami i wspornikami. W niszy ozdobionej rozetą z czteroliściem znajduje się stół gry. Pod linią piszczałek pas z powtarzanym czteroliściem. Wieżyczki, w tym środkowa wyższa, są o jednakowej budowie: pilastry na bokach, nad nimi pinakle a nad polami piszczałek wycinane wieloliście, wyżej dwa trójliście i jeden czteroliść. Między wieżyczkami prostokątne pola z wycinanymi wieloliściami. W każdym z pięciu pól, piszczałki umieszczone są symetrycznie, z najwyższą dla danego pola piszczałką w środku. Gzyms ze ślepymi czteroliściami na nich blanki (element ozdobnego zwieńczenia). Dominują kolory: kremowy, zielony, czerwony, niebieski i złocenia. Projektantem prospektu był prawdopodobnie sam organomistrz, gdyż wówczas była to praktyka powszechnie stosowana.

Cechy budowy instrumentu
Kontuar umieszczony na postumencie zawiera dwie klawiatury manuałowe i klawiaturę nożną. Przyciski rejestrowe są systemu wahadłowego wykonane z drewna. Napisy znajdują się na porcelitowych krążkach wtopionych w drewniane tabliczki. Głosy rozmieszczone są w trzech sekcjach: jedenaście głosów w I manuale, osiem w II i pięć w pedale. Omawiany instrument posiada pięć wiatrownic rejestrowych typu stożkowego. Wiatrownica I manuału usytuowana jest wewnątrz instrumentu w szafie organowej. Głosy ustawione są na wiatrownicy równolegle do piszczałek prospektowych. Wiatrownica II manuału usytuowana jest nad wiatrownicą I manuału. Sekcja II manuału zawiera osiem głosów zamkniętych w skrzyni hiszpańskiej zaopatrzonej w pneumatyczny system żaluzji. Sekcja pedału posiada trzy osobne wiatrownice. Traktura gry jest pneumatyczna. Łączy w sobie wszystkie urządzenia sterujące układem podłużnym wiatrownicy, składa się z dźwigni jedno i dwuramiennych, posiadających formę klawiszy. Na ich końcu znajdują się podłużne blaszki przekaźników powietrznych oraz kondukty. Układ powietrzny stanowi dmuchawa elektryczna i miech magazynowy.

ks. Jacek Paczkowski

Galeria zdjęć

Dodaj komentarz

Pozostało znaków: 1000

Komentarze

Nikt nie dodał jeszcze komentarza.
Bądź pierwszy!