Wielcy Rosjanie Siergiej Rachmaninow
Rachmaninow to niewątpliwie jeden z czołowych pianistów XX wieku. Wielki wolumen brzmienia, swoboda techniczna, szlachetność wyrazu, daleka od przesadnej emfazy romantycznej umieszczają go wśród pianistów o tendencjach modernizujących, kładących m.in. nacisk na ostre, perkusyjne brzmienia i nowatorskie rozwiązania harmoniczne. Przebieg dramatyczny utworu, utrzymany w żelaznych ryzach, podporządkowywał krótkiemu, ściśle określonemu momentowi kulminacji.
Urodzony 1 kwietnia 1873 roku Siergiej był tylko dziewięć lat starszy od Strawińskiego i osiemnaście od Prokofiewa, sam zaś miał dwadzieścia lat, gdy umarł Czajkowski. Po roztrwonieniu majątku rodzinnego przez ojca i sprzedaży posiadłości w pobliżu Nowogrodu, rodzina w 1882 roku przeniosła się do Petersburga, gdzie Rachmaninow wstąpił do konserwatorium. Nie był jednak pilnym uczniem i tylko dzięki wpływom jego kuzyna, Aleksandra Silotiego, wysłano go do Konserwatorium Moskiewskiego, gdzie Rachmaninow rozwinął swój ogromny talent. W 1892 roku kompozytor zdobył Wielki Złoty Medal. Był uczniem Skriabina, ale Czajkowski bardzo go wspierał. Tuż po studiach skomponował swój najbardziej dziś znany utwór Preludium cis-moll. Po niezbyt udanej I Symfonii d-moll i depresji, Rachmaninow ukończył II Koncert fortepianowy, który jest jednym z najpopularniejszych utworów fortepianowych i który przyniósł mu uznanie międzynarodowe. Chociaż Cerkiew prawosławna zabraniała małżeństw kuzynom pierwszego stopnia, dzięki wpływom ciotki, Rachmaninow poślubił swoją kuzynkę, a ciche wesele odbyło się na przedmieściach Moskwy. W 1909 roku Rachmaninow udał się na swoje pierwsze tournée do Ameryki. Tam, w Nowym Jorku, wykonał swój III Koncert fortepianowy pod dyrekcją Gustava Mahlera. Będąc pianistą wirtuozem, został jednym z głównych dyrygentów w Rosji. Koncertowanie i komponowanie tak go wyczerpało, że w sezonie 1912/1913 odwołał swój ostatni występ i zabrał rodzinę do Szwajcarii, a następnie do Rzymu, aby wrócić do Rosji. W Iwanowce odpoczywał, cieszył się gospodarstwem i odbywał przejażdżki swoim nowym samochodem. Przełomem w karierze Rachmaninowa stała się Rewolucja Październikowa. Po zniszczeniu rodzinnej posiadłości w Iwanowce pod koniec 1917 roku wraz z całą rodziną wyjechał z Rosji do Szwecji, a w 1918 roku dotarł ponownie do USA. Trudne warunki materialne zmusiły go do podjęcia kariery koncertującego pianisty, uniemożliwiając zarazem regularne komponowanie. Jako pianista prędko odniósł jednak ogromny sukces. Początkowo występował w Ameryce, od 1923 roku odbył także liczne tournée po Europie; w 1933 r. osiadł w Szwajcarii, ale w 1939 r. powrócił do USA, gdzie pozostał do końca życia. W 1943 roku wystąpił w Knoxville z koncertem, który okazał się jego ostatnim występem. Wrócił po nim do Los Angeles, gdzie zmarł na raka 28 marca.
Rachmaninow jako kompozytor był kontynuatorem stylu Piotra Czajkowskiego, a także muzyki Chopina i Liszta. Jego muzykę cechuje typowo rosyjska nuta melancholii i patosu. Obok muzyki symfonicznej i kameralnej komponował też muzykę religijną. Napisał Całonocne czuwanie (Nieszpory) na chór a cappella. Jest to kompozycja osnuta na tekstach cerkiewnego nabożeństwa, które odprawiano wieczorem przed dniem świątecznym. W dziele tym Rachmaninow nawiązał do dawnej tradycji cerkiewnej, stosując jednak bogatą, romantyczną harmonikę i fakturę chóralną typową dla XIX - wiecznej rosyjskiej muzyki cerkiewnej. Rachmaninow jest też autorem kompozycji religijnej Liturgia św. Jana Chryzostoma na chór mieszany i orkiestrę oraz utworu Deus meus.
ks. Jacek Paczkowski
Komentarze
Nikt nie dodał jeszcze komentarza.
Bądź pierwszy!