TELEFON DO REDAKCJI: 62 766 07 07
Augustyna, Ingi, Jaromira 29 Marca 2024, 13:02
Dziś 19°C
Jutro 13°C
Szukaj w serwisie

Widzieć, oceniać, działać

Widzieć, oceniać, działać 

Te trzy słowa są określeniem metody, jaką posługuje się nauka społeczna Kościoła. Taką metodę zaproponował papież Jan XXIII w encyklice Mater et magistra: „Zasady nauki społecznej wprowadza się zazwyczaj w życie w trzech etapach: najpierw bada się, jaki jest rzeczywisty stan rzeczy, następnie dokonuje się wnikliwej oceny tego stanu w świetle wspomnianych zasad, a wreszcie ustala się, co można i należy czynić, by podane zasady wprowadzić w życie odpowiednio do okoliczności miejsca i czasu” (MM 236).

Powszechnie więc mówiąc o metodzie nauki społecznej Kościoła, wyrażamy ją jako „widzieć, oceniać, działać”. Można usłyszeć zarzuty o nienaukowość tej metody, ale w praktyce nauka społeczna Kościoła posługuje się metodami innych dyscyplin naukowych zwłaszcza teologii, filozofii i nauk społecznych. Tak więc metoda „widzieć, oceniać, działać” to trzy etapy, w których nauka społeczna Kościoła funkcjonuje.
Widzieć, czyli obserwować, przyglądać się. Ta obserwacja może być dokonywana w różnym zakresie. Dokonujemy obserwacji w zakresie bardzo szerokim, czyli patrzymy na całe społeczeństwo, aby dostrzec pewne problemy i różne kwestie. Następnie można dokonać obserwacji bardziej szczegółowej i skoncentrować się tylko na jednej grupie problemów albo też całkowicie na pojedynczym problemie. To widzenie całościowe jest zawsze ważne, aby uchwycić szeroki kontekst nawet pojedynczych drobnych problemów czy zjawisk. W tym etapie, który określamy „widzieć”, mają zastosowanie narzędzia nauk społecznych czy też samej socjologii. Można więc prowadzić obserwację zgodnie z metodami socjologii. Jest możliwość posłużenia się wywiadami lub ankietami. Są to powszechne metody wykorzystywane w naukach społecznych, które pozwalają uzyskać w miarę dokładny obraz badanej rzeczywistości.
Kolejny krok czy też etap określamy jako oceniać. Mając sprecyzowany obraz społeczeństwa, czy też określonego problemu lub kwestii społecznej, przechodzimy do interpretacji, czyli oceny. Żeby dokonać właściwej interpretacji potrzebne są trwałe zasady i wartości, które staną się wyznacznikiem oceny. Sama nauka społeczna Kościoła daje nam kryteria, przede wszystkim jest to integralna koncepcja człowieka i odpowiadająca jej koncepcja życia społecznego. Zasady i wartości, które są niezmienne i nie podlegają dyskusji. W procesie oceniania możemy stanąć wobec sytuacji lub zjawisk, w stosunku do których wypowiedział się Urząd Nauczycielski Kościoła, więc ocena jest bardzo prosta i jednoznaczna. Mogą też pojawić się podobne sytuacje, gdzie poprzez analogię dokonujemy oceny. Ocena dotyczy konkretnego zjawiska społecznego, to co zostało zaobserwowane, zbadane, zostaje ocenione. Może być to ocena pozytywna albo negatywna. Nie można też wykluczyć sytuacji, w której trudno dokonać jednoznacznej oceny, gdyż rozwój społeczny przynosi nowe zjawiska i potrzeba nieraz więcej czasu albo jeszcze więcej danych, aby dokonać właściwej oceny. Nie należy też zapominać o tendencjach, jakie się ujawniają w badanych sytuacjach. Ocena nie ogranicza się tylko do samych zjawisk czy stanu społeczeństwa, ale należy też oceniać struktury i systemy społeczne. W konsekwencji też ocenie podlegają programy społeczne i decyzje polityczne, które te programy wdrażają. Znajomość zasad i wartości głoszonych przez naukę społeczną Kościoła jest więc niezwykle ważna. Mając kryteria oceny, zawsze istnieje niebezpieczeństwo subiektywizmu, czy pewnych uprzedzeń, więc też należy brać to pod uwagę, aby takim pokusom nie ulegać. Ocenić należy w sposób obiektywny.
Dobrze poczyniona obserwacja i dokonana ocena pozwala przejść do działania. Działać można w różnych kierunkach, w zależności od oceny, jaka się pojawiła. Przy pozytywnym zjawisku potrzeba działania podtrzymującego i wspierającego. W sytuacji negatywnej działania mają służyć powstrzymaniu zjawiska. Nauka społeczna Kościoła na tym etapie formułuje aktualne dyrektywy i praktyczne wskazania, czyli wytyczne do reform. Dzięki tym wytycznym można opracowywać programy reform społecznych, ale to nie jest już zadaniem Kościoła. W tym miejscu potrzeba osób świeckich angażujących się w politykę. Zadaniem polityków jest przeprowadzanie reform społecznych. Nauka społeczna Kościoła formułując dyrektywy działania, nie uważa się za kompetentną do rozwiązania wszelkich problemów nękających ludzkość. Pragnie tylko tworzyć taki porządek społeczny, by można było prościej prowadzić życie chrześcijańskie i dojść do zbawienia.


Ks. Paweł Guździoł

Dodaj komentarz

Pozostało znaków: 1000

Komentarze

Nikt nie dodał jeszcze komentarza.
Bądź pierwszy!