TELEFON DO REDAKCJI: 62 766 07 07
Augustyna, Ingi, Jaromira 29 Marca 2024, 00:00
Dziś 19°C
Jutro 13°C
Szukaj w serwisie

Święty Józef na straży dziewictwa

Święty Józef na straży dziewictwa



Wracamy raz jeszcze do ostatniego sympozjum józefologicznego, aby omówić referat ojca Jakuba Kamińskiego OCD zatytułowany: „Święty Józef w debacie apologetycznej Ojców Kościoła IV wieku”.

Temat brzmi poważnie, a my przecież staramy się w tym miejscu pisać w sposób jak najbardziej przystępny. Możemy więc powiedzieć, że chodzi o to, w jaki sposób osoba św. Józefa była wykorzystywana do obrony, bo na tym polega apologetyka, prawd naszej wiary w IV wieku. I przede wszystkim interesuje nas, których konkretnych prawd Ojcowie Kościoła bronili powołując się na Patriarchę z Nazaretu. Nasz prelegent o. Jakub skoncentrował się na: obronie bóstwa Jezusa Chrystusa i obronie życia konsekrowanego w Kościele.

Św. Józef w kontekście obrony bóstwa Jezusa Chrystusa
Największym wyzwaniem dla teologów pierwszych wieków chrześcijaństwa, również w IV wieku, było przeciwstawienie się różnym heretyckim poglądom dotyczącym bóstwa Jezusa Chrystusa.
Jednym z argumentów przytaczanych w tej debacie było powoływanie się na dziewictwo Maryi i właśnie w tym kontekście pojawia się św. Józef, bo to on okazuje się najbardziej wiarygodnym świadkiem dziewictwa Maryi w poczęciu Syna Bożego. Jak mówi Prelegent, św. Józef jako jedyny był wprowadzony przez anioła w tajemnicę dziewictwa swojej małżonki i choć w Ewangeliach nie można znaleźć żadnej jego wypowiedzi, to jednak jego postawa wobec Maryi i Jezusa jednoznacznie wskazywała na wyjątkowe posłuszeństwo ukazanej przez anioła woli Bożej, a w konsekwencji na boską interwencję podczas poczęcia i porodu Jezusa Chrystusa. Jego postać była przywoływana przez Ojców Kościoła, jako potwierdzenie prawdziwości przesłania orędzia ewangelicznego dotyczącego boskości Jezusa, ale także dziewictwa Jego Matki. Ojciec Jakub przytacza później przykłady wypowiedzi Ojców Kościoła zarówno ze Wschodu, jak i z Zachodu, my dla potrzeb naszego omówienia proponujemy słowa Bazylego Wielkiego, który tak ukazuje zadanie, jakie zostało udzielone Józefowi:
„Posłuchaj samej Ewangelii: „Gdy matka Jego Maryja była zaślubiona Józefowi, zanim zamieszkali ze sobą, znalazła się w stanie błogosławionym za sprawą Ducha Świętego” (Mt 1, 18). Dziewica i równocześ­nie zaślubiona mężowi wybrana została za odpowiednią dla posługi zbawienia, by i dziewictwu cześć oddać i małżeństwa nie poniżyć. Dziewictwo posłużyło do uświęcenia, a zaślubiny dały początek małżeństwu. Równocześnie znalazła Maryja w mężu osłonę swego życia, gdyż Józef miał być świadkiem jej czystości dla uchylenia podejrzeń”. Przytoczony fragment dowodzi, że rola św. Józefa miała polegać na ochronie życia jego oblubienicy. Przyjmując swoją małżonkę, stał się milczącym stróżem jej dziewiczego macierzyństwa, które było konieczne dla zrodzenia Syna Bożego, a jednocześnie trudno było je wyjaśnić za pomocą ludzkich kategorii i stąd mogło stać się przedmiotem oszczerstw i oskarżeń.
Podsumowując nauczanie Ojców Kościoła, Prelegent przyznaje, że przywoływanie postaci Józefa jako argumentu w obronie bóstwa Jezusa było raczej sporadyczne. Autor podkreśla również fakt, że u Ojców Kościoła zawsze zachowana jest hierarchia prawd wiary i tematyka jozefologiczna jest podporządkowana najpierw chrystologii, a następnie tematyce maryjnej, która szczególnie akcentowała dziewicze macierzyństwo Maryi. W ten sposób tematyka dotycząca osoby Józefa „nie była wyizolowana, ale raczej ukierunkowana teologicznie, dzięki czemu służyła pogłębieniu najważniejszych dogmatów, które były ówcześnie podważane”. Możemy zakończyć tę część omówienia stwierdzeniem, że dzięki obecności i powołaniu św. Józefa mogła się dokonać tajemnica Wcielenia w sposób zamierzony przez Boga. „Osoba opiekuna Jezusa i Maryi jest potwierdzeniem boskiego pochodzenia Jezusa z Nazaretu. Taka argumentacja była przywoływana wobec błędnych poglądów judaistycznych, ebionitów i arian”.

Św. Józef w kontekście obrony życia konsekrowanego w Kościele
Podobnie jak w pierwszym punkcie, również tutaj istotą rozważań jest właściwe rozumienie dziewictwa i jego obrona. Tym razem chodzi jednak o dziewictwo, które było realizowane w ramach rozwijającego się ówcześnie życia konsekrowanego kobiet i mężczyzn. W IV wieku dokonał się szczególny rozkwit wspólnot chrześcijańskich, w których życie w dziewictwie było przejawem naśladowania tak dziewiczego Jezusa jak i Jego dziewiczej Matki.
W związku z tym pojawiły się opinie rozpowszechniane zwłaszcza przez heretyków Helwidiusza, Jowiniana i Bonozjusza, którzy próbowali podważyć zasadność i eksponowanie wzniosłego charakteru praktyki dziewictwa w Kościele i czynili to opierając się na autorytecie Pisma Świętego. Również Ojcowie Kościoła, którzy podjęli się obrony prawd wiary, musieli bazować na fundamencie biblijnym. Podobnie jak w przypadku obrony bóstwa Jezusa, tak i tutaj nie można mówić o systematycznej nauce, która by wykorzystywała osobę św. Józefa, niemniej jednak można znaleźć interesujące wzmianki o Cieśli z Nazaretu.
Jakie były zarzuty wobec wyboru życia konsekrowanego w dziewictwie? Przede wszystkim chodziło o błędne interpretacje, że Błogosławiona Dziewica po zrodzeniu Jezusa miała stosunki małżeńskie z Józefem. A więc nie była dziewicą przez całe życie. I tutaj na przykład Jan Chryzostom twierdzi, że prawda o virginitas Mariae post partum, chociaż nie została ukazana w sposób jasny i jednoznaczny, to jednak wynika z całości biblijnego przekazu. I jako argument powołał się na ewangelistę Łukasza, który podkreślał osobistą świętość Józefa. Jak to opisuje nasz Prelegent: „Nadzwyczajna interwencja Ducha Świętego w łonie Maryi, a co za tym idzie jej nadzwyczajna rola w Bożym planie zbawienia, doprowadziła Józefa do decyzji o wstrzemięźliwości w relacjach małżeńskich z Maryją. Będąc człowiekiem sprawiedliwym, nie chciał współżyć z kobietą, która w cudowny sposób poczęła i porodziła Zbawiciela”.
Kolejnym rozpowszechnionym w starożytności argumentem, przeciwstawiającym się trwałemu dziewictwu Maryi, było powoływanie się na obecność w Ewangeliach braci Jezusa. Ojciec Jakub przytacza w tym miejscu interpretację Jana Chryzostoma, która może być uznana za klasyczną apologię: „Dlaczego więc, ktoś powie, Jakub i inni nazywani są Jego braćmi (por. Mt 13, 55-56)? Tak samo, jak Józef uważany był za męża Maryi (por. Mt 1, 16). Potrzeba było wielu zasłon, aby takie narodzenie pozostało w ukryciu”. I dalej tłumaczy nasz Prelegent, że we Wcieleniu Syn Boży, zstępując na ziemię, wypełniał wolę Ojca i jednocześnie niweczył dzieło szatana. Tajemnica ta wymagała znalezienia pewnego rodzaju ochrony wobec niszczycielskiej działalności złego. Dlatego Józef został wybrany przez Boga, by być opiekunem Syna Bożego. Częścią strategii osłaniania Jezusa byli także domniemani bracia Jezusa. Nazewnictwo używane przez Ewangelistów ukazywało więzi panujące w rodzinie Jezusa i bliskość między członkami dalszej i bliższej rodziny. W tym samym temacie możemy jeszcze przytoczyć słowa innego Ojca, a mianowicie Hilarego z Poitiers: „Po narodzeniu przebywa z Nią, to jest uznaje Ją za małżonkę, mieszka z Nią, ale nie współżyje. Kiedy bowiem Józefowi polecono przenieść się do Egiptu, tak mu powiedziano: „Weź Dziecię i Matkę Jego oraz Wróć z Dziecięciem i Matką Jego”, a także u Łukasza czytamy: „A był Józef i Matka Jezusa”. Ilekroć, bowiem mowa jest o nich obojgu, Ona nazywana jest raczej Matką Chrystusa, ponieważ nią była niż żoną Józefa, ponieważ nią nie była. Tego też powodu trzymał się anioł, gdy narzeczoną sprawiedliwego Józefa nazywał małżonką. Mówi, bowiem: „Józefie, synu Dawida, nie bój się przyjąć Maryi, Małżonki twojej”. A zatem narzeczoną nazywa już małżonką, a po narodzeniu małżonkę nazywa tylko Matką Jezusa, aby w jaki sposób uznawano małżeństwo sprawiedliwego Józefa z Maryją, w taki też ukazało się w matce Jezusa czcigodne Jej dziewictwo”.
Niech tych kilka przykładów nam wystarczy. Jak widzimy, w oparciu o teksty ewangeliczne Ojcowie dostrzegali znaczenie osoby św. Józefa, który był szczególnym świadkiem dziewictwa Maryi, a tym samym boskiego pochodzenia Chrystusa. Natomiast w kontekście obrony życia konsekrowanego chcieli oni ukazać prawdę o trwałym dziewictwie Maryi, demonstrując jednocześnie wiarę i osobistą świętość jej małżonka. Zainteresowanych całym tekstem referatu o. Kamińskiego odsyłamy do kwartalnika „Okno Wiary”, który ukaże się wkrótce.

opracował ks. Andrzej Antoni Klimek

Galeria zdjęć

Dodaj komentarz

Pozostało znaków: 1000

Komentarze

Nikt nie dodał jeszcze komentarza.
Bądź pierwszy!