TELEFON DO REDAKCJI: 62 766 07 07
Augustyna, Ingi, Jaromira 28 Marca 2024, 14:30
Dziś 19°C
Jutro 13°C
Szukaj w serwisie

Święta z wieży

Święta z wieży

Jej opieka obejmuje wiele profesji, lecz najbardziej znana jest jako patronka górników i ponadto jako patronka dobrej śmierci, dlatego organizowane są „barbórki”, a posągi tej Świętej zdobią cmentarne alejki. Imię owej Męczennicy z Nikomedii oznacza cudzoziemkę
lub kobietę wywodzącą się z barbarzyńskiego ludu. Mowa jest tutaj oczywiście o św. Barbarze.

Wspominana przez Kościół 4 grudnia, pochodząca z zamożnej rodziny Święta Barbara poniosła męczeńską śmierć z rąk własnego ojca - poganina Dioskura w 306 roku w Nikomedii (obecnie Turcja). Należy ona do grona 14 świętych wspomożycieli, a patronuje diecezji katowickiej, górnikom, hutnikom, kowalom, węglarzom, marynarzom, rybakom, flisakom, saperom, kamieniarzom, kapelusznikom, strażnikom, więźniom, murarzom, architektom, artylerzystom, pompiarzom, rakietnikom, wytwórcom sztucznych ogni, szczotkarzom, tkaczom, załogom fortecznym i chorym na dżumę. Jest również patronką dobrej śmierci, cmentarnych i szpitalnych kaplic oraz orędowniczką w czasie burz i pożarów.

Święta od górników
Najstarsza rzeźba przedstawiająca Świętą Barbarę w roli patronki górników, datowana na 1689 rok, znajduje się w kopalni soli w Wieliczce. Jej roztaczany nad górnikami patronat ma swoje korzenie w opowieści o ucieczce Świętej z wieży, w której uwięził ją ojciec. Wtedy to napotkana podziemna grota udzieliła Barbarze schronienia. Kiedy rodzic Świętej po informacji, że jego córka stała się chrześcijanką, porwał się na nią z mieczem, Barbara zdołała opuścić wieżę i pobiec ku pobliskim skałom, prosząc Boga o ocalenie. Skały otworzyły dla niej swoje „podwoje”, ratując ją przed śmiercią. Dlatego od wieków Święta Barbara wspiera pracujących pod ziemią.

Uwięziona w wieży
Będąc jeszcze poganką, Barbara sprzyjała chrześcijanom. Chcąc ustrzec ją nie tylko przed niechcianymi konkurentami, ale i przed chrześcijaństwem, ojciec zamknął Barbarę w wieży. Zgodził się jednak na kontakt córki z nauczycielami, nie przypuszczając, że wśród nich jest chrześcijanin, który zaznajomiwszy Barbarę ze swoją wiarą, przyczyni się do jej nawrócenia. Barbara przyjęła w ukryciu chrzest i postanowiła żyć w dozgonnej czystości.
Wieża to jeden z atrybutów najczęściej występujących w ikonografii św. Barbary. Często ma trzy okna. Legenda bowiem mówi, że pod nieobecność ojca Barbara poleciła budowniczym wznieść wieżę z trzema oknami, a nie z zaplanowanymi dwoma. Symbolizowały one dla niej Trójcę Świętą. W sztuce ludowej zdarza się jednak, że wieżę zastępuje armatnia lufa. Obecność armaty i armatnich kul oznacza, że Męczennica z Nikomedii patronuje ludwisarzom, artylerzystom i górnikom, czyli tym, którym groziła tragiczna śmierć.

Rózgi jako pióra?
Kiedy Święta schroniła się w grocie, miejsce ukrycia zdradził jej ojcu pewien pasterz. Rodzic Męczennicy nie wahał się oddać córkę rzymskiemu sądowi, który skazał Barbarę wpierw na chłostę, a po innych licznych torturach na śmierć przez ścięcie mieczem. Mimo iż była biczowana, przypalana, kaleczona i pomimo tego, że szarpano ją żelaznymi szponami, obcięto piersi, a nagą pędzono ulicami jej rodzimego miasta (anioł miał okryć ją płaszczem), Barbara nie wyrzekła się wiary. Owe męki Świętej ukazał między innymi malarz epoki renesansu Lorenzo Lotto.
O udręczeniu Barbary przypominają pawie lub strusie pióra, pochodnia i miecz. Chłostę odczuwała ona bowiem jako muskanie piórami, mieczem zadano Świętej śmierć, zaś pochodnia wskazuje na jej przypalanie, ale nie tylko, gdyż odsyła też do cudu, jaki miał miejsce dzięki wstawiennictwu Męczennicy. Kiedy w domu niejakiego Henryka Kocka, rzeźnika z Górki, wybuchł pożar od palącej się pochodni lub świecy, mężczyzna, wróciwszy do płonącej siedziby po trzos z pieniędzmi, został przygnieciony walącym się dachem. Wtedy to poprosił Świętą Barbarę o pomoc, żałując, że umiera bez pogodzenia się z Bogiem i Kościołem. Ocalony przez Męczennicę, na wpół spalony, opuścił pogorzelisko i zmarł dopiero po przyjęciu sakramentów. Dlatego Świętą Barbarę uczyniono patronką dobrej śmierci. Najgorliwsi czciciele tej Świętej wstępowali ochoczo do noszących jej imię Bractw, które pełniły posługę przy chorych i umierających.
Ponadto jako męczennicę, wyobrażano Świętą Barbarę w bogatej, białej szacie, z palmą wskazującą na chrześcijańskie męczeństwo, czasem trzymaną nie przez Świętą, ale przez anioła. Z ową palmą przedstawił ją chociażby, w XV wieku, malarz Jan van Eyck.

Z żywym Bogiem w dłoni
Świętą Barbarę ukazywano również z eucharystycznym kielichem, Hostią i monstrancją. Owe atrybuty wiążą się z wizją, jakiej doznała ona w nocy po chłoście, na którą ją skazano. Przybył wówczas do niej sam Zbawiciel, by uleczyć jej rany i udzielić Męczennicy Komunii Świętej. Później to Barbara przyniosła Komunię Świętą ciężko choremu Stanisławowi Kostce, który także darzył Męczennicę szczególną czcią.
Niezłomną chrześcijankę z Nikomedii, wraz ze wspomnianymi atrybutami, ukazał, na przykład w XIX stuleciu, malarz August von Heyden. Inne atrybuty, które tradycja przypisała Świętej Barbarze to lilia, księga i… piorun. Lilia symbolizuje jej niewinność i dziewictwo, natomiast księga wierność Ewangelii, chociaż wskazuje też na wykształcenie Świętej, która uczyła się zasad wiary w Nikomedii i miała nawet korespondować z wybitnym teologiem Orygenesem z Aleksandrii. Jeśli chodzi o piorun, został nim rażony ojciec Barbary po jej ścięciu. Na obrazie Domenica Ghirlandaio, z około 1437 roku, Święta depcze ojca, dzierżąc w ręce wieżę; tuż przed nią wyobrażony również został klęczący fundator dzieła. Kara spotkała także stado pasterza, który zdradził miejsce ukrycia się świętej: jego owce zmienione zostały w szarańczę.
Święta Barbara bywa też ukazywana z innymi świętymi dziewicami - Katarzyną, Dorotą i Małgorzatą. W towarzystwie Matki Bożej z Dzieciątkiem i papieża Sykstusa widnieje natomiast na renesansowym obrazie Madonna Sykstyńska Rafaela Santi, gdzie jednocześnie adoruje ona Dzieciątko i spogląda ku dwóm figlarnym aniołkom.

Justyna Sprutta

Rafael Santi, „Madonna Sykstyńska”;
Michaił Nestierow, „Św. Barbara”;
Jan van Eyck, „Św. Barbara” - detal

Galeria zdjęć

Dodaj komentarz

Pozostało znaków: 1000

Komentarze

Nikt nie dodał jeszcze komentarza.
Bądź pierwszy!