TELEFON DO REDAKCJI: 62 766 07 07
Augustyna, Ingi, Jaromira 28 Marca 2024, 14:18
Dziś 19°C
Jutro 13°C
Szukaj w serwisie

Świadkowie najważniejszych wydarzeń - 25-lecie diecezji

Świadkowie najważniejszych wydarzeń

split

Papież Jan Paweł II powołując w marcu 1992 roku do istnienia diecezję kaliską do godności katedry podniósł kościół pw. św. Mikołaja w Kaliszu, a na konkatedrę wyznaczył kościół pw. św. Stanisława Biskupa w Ostrowie Wielkopolskim, dzięki czemu obie te świątynie stały się niejako „Matkami” wszystkich kościołów diecezji kaliskiej.

Kościół św. Mikołaja swymi początkami sięga czasów lokacji miasta w 1257 roku i jest - obok kościoła franciszkanów - jedną z dwóch najstarszych świątyń kaliskich. Wzniesiono go w północno-zachodniej części ówczesnego Kalisza, w pobliżu przyszłych fortyfikacji miejskich, a rozpoczęcie jego budowy przypisywane jest księciu wielkopolskiemu Bolesławowi Pobożnemu i książęcej małżonce Jolancie/Jolencie z rodu węgierskich Arpadów, dzisiejszej błogosławionej i patronce Wielkopolski. W źródłach pisanych wymieniony on został po raz pierwszy w 1303 roku, w dokumencie wystawionym przez arcybiskupa gnieźnieńskiego Jakuba Świnkę.
Najstarszą część tej świątyni stanowi prostokątne, dwuprzęsłowe prezbiterium z chórową emporą patronacką i parterową zakrystią, które wznoszone było w dwóch etapach. Pierwszy z nich obejmował okres od 1275 do 1280 roku i z pewnością prowadzone wówczas prace - realizowane z fundacji Bolesława Pobożnego - wykonywał wędrowny warsztat budowlany stosujący wzory wczesnej architektury zakonów żebrzących. Natomiast etap drugi trwał w latach 1285-1300 i przebiegał przy znacznej pomocy finansowej księcia wielkopolskiego i późniejszego króla - Przemysła II. Prace budowlane wykonywał wtedy inny warsztat, stosujący wzory czeskie. Prezbiterium posiadało początkowo sklepienie krzyżowo-żebrowe, które w XVI wieku zamieniono na gwiaździste, zachowane do naszych czasów. Dalsza budowa świątyni - planowana najprawdopodobniej w formie bazylikowej - z niewiadomych przyczyn została pod koniec XIII wieku przerwana. Wzniesiono wtedy tylko tymczasowy drewniany korpus, do którego pół wieku później dostawiono ceglaną, dwukondygnacyjną wieżę z ozdobnym gotyckim portalem, który do dzisiaj pełni funkcję głównego wejścia do świątyni. Ostatni etap prac związanych ze wznoszeniem tego kościoła stanowiło postawienie - w miejsce drewnianego - nowego, ceglanego korpusu nawowego. Świątynia otrzymała wtedy swoją dzisiejszą, trójnawową, halową postać. Miało to miejsce w ciągu ostatnich czterdziestu lat XIV wieku, a prace te przeprowadzili kanonicy regularni laterańscy reguły św. Augustyna, których sprowadził do Kalisza ze wsi Męka pod Sieradzem król Kazimierz Wielki w 1358 roku. Początkowo podlegali oni kanonikom wrocławskim, ale w 1441 roku, na soborze w Bazylei, kaliski klasztor uznano za samodzielny, a świątynię podniesiono do godności kolegiaty zakonnej. Pod zarządem kanoników znajdowała się ona nieomal przez pięć wieków, aż do chwili kasaty kaliskiego konwentu w maju 1810 roku i przekazania jej duchowieństwu diecezjalnemu.
Na początku XVII w. w kościele św. Mikołaja nastąpiła przebudowa sklepień, które w 1612 roku otrzymały stiukową dekoracją w tzw. typie kalisko-lubelskim, wykonaną przez Albina Fontanę. Natomiast w 1706 roku w czasie pożaru zniszczeniu uległa jego wieża. Odbudowano ją dopiero w 1876 roku w stylu neogotyckim, według projektu opracowanego przez Franciszka Tournella. Pozbawiona ona jednak jest środkowej kondygnacji i przez to niezbyt harmonizuje z bryłą kościoła i brak jej strzelistości typowej dla sztuki gotyckiej.
Kościół opuszczony w 1810 roku przez kanoników stopniowo ulegał zniszczeniu. Jego remont rozpoczęto w 1869 roku i w pierwszej kolejności wzmocniono sklepienia i założono nowy dach. Wtedy też, na przedłużeniu lewej nawy, utworzono kaplicę Matki Bożej Pocieszenia, której poświęcenia dokonano w 1871 roku. Dalsze prace prowadził od schyłku XIX wieku wieloletni proboszcz miejscowej parafii ks. prałat Jan Sobczyński, który był między innymi inicjatorem pokrycia ścian wspomnianej kaplicy malowidłami. Wykonał je w 1909 roku Włodzimierz Tetmajer, a z uwagi na ich patriotyczną treść często określana ona jest mianem „Kaplicy Polskiej”.
W dzieje najnowsze kościoła św. Mikołaja wpisało się tragiczne wydarzenie, które miało miejsce w grudniu 1973 roku. Zniszczeniu uległ wtedy (spalony lub skradziony ?) obraz „Zdjęcie z krzyża”, wykonany około 1620 roku w antwerpskiej pracowni Piotra Pawła Rubensa. Dziś jego miejsce w ołtarzu głównym zajmuje niestety tylko kopia.
Od chwili utworzenia w 1992 roku diecezji kaliskiej kościół św. Mikołaja nosi godność katedry, a ingres pierwszego biskupa kaliskiego Stanisława Napierały odbył się 12 kwietnia 1992 roku. Od tego momentu odbywają się tutaj najważniejsze wydarzenia w historii diecezji. Piewszy rocznik kapłanów wyświęconych w niej liczył wówczas 21. W katedrze mają też miejsce inne uroczystości związane z formacją kapłańską oraz historią diecezji. Natomiast ingres drugiego ordynariusza diecezji - bpa Edwarda Janiaka, miał miejsce 12 września 2012 roku.

* * *

Dzieje najstarszego ostrowskiego kościoła parafialnego, noszącego dawniej wezwanie Nawiedzenia NMP, św. Stanisława i św. Doroty, zasnute są mgłą historycznej tajemnicy. Wiemy jedynie, że w 1434 roku ówczesny kanonik kaliski Jerzy z Ostrowa otrzymał od biskupa poznańskiego Stanisława Ciołka zgodę na utworzenie parafii w Ostrowie i wzniesienie kościoła. Prawdopodobnie wybudowano go nieopodal rynku, w miejscu w którym w latach 1779-1782 powstał nowy, trójnawowy kościół drewniany, ufundowany przez księcia Mikołaja Hieronima Radziwiłła, kasztelana wileńskiego. Posługę pełniło w nim wielu kapłanów wielce zasłużonych nie tylko w pracy duszpasterskiej, ale także w działalności społecznej i patriotycznej. Spośród nich na przypomnienie zasługują przede wszystkim księża: Józef Kramarkiewicz, Jan Kompałła, Paweł Fabisz, Bolesław Antoniewicz, August Szamarzewski i Edmund Radziwiłł.
W latach 1904-1907, dzięki wsparciu finansowemu księcia Ferdynanda Radziwiłła, w Ostrowie powstała nowa świątynia parafialna pw. św. Stanisława Biskupa. Jej budowę zainicjował ks. Walenty Śmigielski, zaangażowany w walkę o polskość regionu ostrowskiego w okresie pruskiego Kulturkampfu i twórca konwiktu arcybiskupiego. Rozpoczęte przez niego dzieło kontynuował ks. Henryk Zborowski, który położył wielkie zasługi w popieraniu działalności polskich stowarzyszeń kulturalnych funkcjonujących w Domu katolickim, zbudowanym przez niego w latach 1907-1909.
Dzisiejszą konkatedrę wzniesiono w stylu neoromańskim, według projektu Sylwestra Pajzderskiego, zmodyfikowanego przez Rogera Sławskiego. Jest ona trójnawową bazyliką z transeptem i wieżą. Z czasów budowy kościoła pochodzi także marmurowy ołtarz główny, sygnowany przez Stefana Bellenstedta, z figurą Madonny z Dzieciątkiem, wykonaną około 1910 roku przez znanego rzeźbiarza wielkopolskiego Władysława Marcinkowskiego.
Ingres bpa Stanisława Napierały do konkatedry odbył się 26 kwietnia 1992 roku, zaś bpa Edwarda Janiaka 7 października 2012 roku. Co roku mają tu też miejsce święcenia diakonatu.

Tekst Jerzy Aleksander Splitt

Galeria zdjęć

Dodaj komentarz

Pozostało znaków: 1000

Komentarze

Nikt nie dodał jeszcze komentarza.
Bądź pierwszy!