TELEFON DO REDAKCJI: 62 766 07 07
Augustyna, Ingi, Jaromira 28 Marca 2024, 14:07
Dziś 19°C
Jutro 13°C
Szukaj w serwisie

Starożytna Antiochia

Starożytna Antiochia

W południowej Turcji, w pobliżu współczesnego miasta Antakya, leżą ruiny jednej z największych metropolii starożytności, zwanej Antiochią nad Orontem, bądź Antiochią Syryjską.

Antiochia leży na obszarze starożytnej Syrii, niedaleko wybrzeża Morza Śródziemnego, u stóp Gór Amanus (obecnie Góry Nur) i Góry Silpios, w dolinie rzeki Orontes, u zbiegu szlaków łączących dolinę Eufratu z wybrzeżami Morza Śródziemnego i Anatolią. W pobliżu Antiochii znajduje się żyzna Równina Amuq na północy i Masyw Wapienny na wschodzie.


Początki Antiochii
Kiedy około 300 lat przed Chr. na te tereny przybył pierwszy władca imperium Seleukidów, król Seleukos I Nikator, istniały tu jedynie małe wioski i świątynia syryjskiej bogini Anat. Mimo to okolica była żyzna i ludna, a w poprzednich epokach rozwiały się na pobliskich równinach ważne ośrodki miejskie, takie jak Alalach, ważna metropolia epoki brązu. Selekuos, który był jednym z wodzów Aleksandra Macedońskiego, założył w swoim państwie wiele miast, twierdz i garnizonów, które były lokowane na ważnych szlakach handlowych i komunikacyjnych. Jedną z takich fundacji była właśnie Antiochia.
Według legendy Seleukos założył miasto w maju roku 300 przed Chr. i na cześć swego zmarłego ojca Antiocha nadał mu używaną później nazwę. Kiedy składał ofiarę Zeusowi, miał nadlecieć orzeł i porwać z ołtarza ofiarnego kawał mięsa. W miejscu, w którym ptak porzucił swój łup, król rozkazał założyć miasto. Miasto powstało w wąskim przesmyku między rzeką Orontes i górą Silpios.
Pierwszymi osadnikami byli Macedończycy, Grecy z Aten, Argos, Krety i Eubei, Żydzi i Syryjczycy. W założeniu miasta mogli też uczestniczyć koloniści macedońscy z pobliskiej Antigonei. Mimo, że kapryśny Orontes i nieprzewidywalne górskie potoki stwarzały zagrożenie dla nowo powstającego miasta, bliskość żyznej równiny i morza były bezwzględnie atrakcyjne dla pierwszych mieszkańców.


Regularny plan ulic
Miasto zaprojektował grecki urbanista i architekt Ksenarios tak, by jak najlepiej wykorzystać jego położenie nad ważną rzeką. Ksenariosowi pomagali zapewne mierniczy z armii Seleukosa.
Antiochia otrzymała zapewne regularny plan ulic przecinających się pod kątem prostym i została otoczona fortyfikacjami. Niektóre ważne budynki publiczne, takie jak cytadela, czy świątynie zostały usytuowane na zboczach góry Silpios. Mimo to miasto zajmowało przede wszystkim płaską równinę u stóp góry.
W mieście znajdowała się dzielnica zamieszkana przez Greków i Macedończyków oraz osiedle zajmowane głównie przez miejscową, syryjską ludność mówiącą po aramejsku. We wschodniej części miasta, wzdłuż murów zbudowanych przez Seleukosa biegła ważna droga prowadząca z południa na północ, która późnej stała się częścią głównej arterii metropolii. Antiochia, która szybko stała się stolicą imperium Seleukidów, rozrastała się i bogaciła bardzo szybko. Zabudowania miejskie szybko zajęły wyspę na rzece Orontes i zbocza Góry Silpios.

Ofiara trzęsień ziemi i stłumionych buntów
W czasach kolejnych królów (Antiocha III i Antiocha IV) w Antiochii powstawały nowe budowle i dzielnice mieszkalne. Aby zabezpieczyć nowe osiedla, rozbudowano i powiększono zasięg murów obronnych. Na rzecznej wyspie stanął wspaniały pałac królewski.
Za Antiocha IV na stokach góry Silpius powstała nowa dzielnica zwana Epifaneją. Ten władca zainicjował także budowę głównego placu miasta – Agory Tetragonos i towarzyszących jej archiwów. Archeologom prowadzącym badania w Antiochii udało się odkryć pozostałości fundamentów budowli, fortyfikacji i wiele odłamków naczyń ceramicznych z okresu hellenistycznego. Życie miasta koncentrowało się wzdłuż głównej ulicy prowadzącej z północy na południe. Ten trakt był miejscem tryumfalnych i pogrzebowych pochodów, rozruchów, zgromadzeń i walk.
Antiochia często padała ofiarą silnych trzęsień ziemi, a w końcu okresu hellenistycznego była areną walk między członkami słabnącej i władającej upadającym imperium dynastii Seleukidów. W 148 r. przed Chr. trzęsienie ziemi wyrządziło tu ogromne zniszczenia, a w 129 r. przed Chr. Demetriusz II Nikator krwawo stłumił bunt mieszkańców przy pomocy najemnych oddziałów, które zniszczyły sporą część miasta. W 83 r. przed Chr. Antiocheńczycy zmęczeni walkami prowadzonymi przez ostatnich Seleukidów wezwali na pomoc króla Armenii Tigranesa Wielkiego, który zajął miasto i włączył je do swego państwa.


Docenione przez Rzym
W 64 r. przed Chr. Antiochię zajęły wojska rzymskie pod wodzą Pompejusza Wielkiego. Dawna stolica stała się częścią prowincji Syrii. Do Imperium Rzymskiego została włączona metropolia liczącą około pół miliona mieszkańców. Było to trzecie co do wielkości, po Rzymie i Aleksandrii miasto Imperium. Juliusz Cezar nadał Antiochii godność wolnego miasta i zwolnił jego mieszkańców od płacenia podatków.
Rzymianie szybko docenili rolę Antiochii, miasta leżącego na styku Szlaku Jedwabnego i innych dróg przecinających wschodnie wybrzeża Morza Śródziemnego. Swoje budowle pozostawili tu zarówno Agryppa, Herod, Wielki, August i Tyberiusz. Po obydwu stronach głównej ulicy wybudowano szerokie chodniki i kolumnadę. Rzymianie wybudowali tu też Hipodrom, czyli tor wyścigów konnych.
W czasach Cesarstwa Rzymskiego Antiochia stała się wielkim ośrodkiem handlu i wytwórczości rzemieślniczej, jednym z najbogatszych miast rzymskich. Przybywali tu ludzie z różnych stron świata, a Antiochia stała się prawdziwie wielonarodową metropolią, miastem wielu kultur i religii. W I w. po Chr. odwiedził ją indyjski asceta Zarmanochegas. Antiochia stała się jednym z najważniejszych ośrodków wczesnego chrześcijaństwa.


Po raz pierwszy
Pierwsi chrześcijanie, którzy dotarli tu z Jerozolimy po męczeńskiej śmierci św. Szczepana głosili Dobrą Nowinę Żydom i Grekom. Działali tu św. Paweł Apostoł i św. Barnaba, i jak mówi Pismo Święte: „(…) W Antiochii też po raz pierwszy nazwano uczniów chrześcijanami” (Dz 11, 26). W 107 r. po Chr. zginął śmiercią męczeńską wybitny biskup Antiochii, św. Ignacy. Z powodu bliskiego sąsiedztwa granicy z państwem Partów, a potem Sasanidów, w mieście cały czas przebywali rzymscy legioniści i oficerowie. Bliskość wojska bardzo długo była korzystna dla mieszkańców miasta i ułatwiała im zarabianie pieniędzy. W 115 roku kolejne trzęsienie ziemi bardzo zniszczyło miasto, które zostało jednak odbudowane.
W III wieku po Chr. Antiochia bardzo ucierpiała na skutek działań wojennych prowadzonych przez Rzymian przeciw wojskom Sasanidów. W 256 roku po Chr. miasto zdobył sasanidzki władca Szapur I,
który wielu mieszkańców uprowadził w głąb Persji. W IV w. po Chr. Antiochia odzyskała jednak część dawnej świetności. W 362 r. po Chr. odwiedził ją zdążający na wojnę z Persją cesarz Julian Apostata, który wszedł z mieszkańcami w konflikt na tle religijnym. Cesarz Walens wybudował w Antiochii nowy plac, czyli forum. Miasto rozrosło się jeszcze bardziej, a niektóre ulice były w nocy oświetlane lampami oliwnymi. Bogaci mieszkańcy chętnie przebywali w swoich wiejskich domach w Dafne, przedmieściu stanowiącym naturalny park, pełen lasów i źródeł.
W VI w. po Chr. miasto mocno podupadło na skutek najazdów wojsk Sasanidów, epidemii i trzęsień ziemi. Justynian Wielki odbudował je, ale w VII wieku Antiochię dotknęły kolejne najazdy i katastrofy. W 636 r. po Chr. Arabowie zdobyli miasto, które było już jednak cieniem dawnej metropolii. We wczesnym średniowieczu przechodziło ono z rąk arabskich do bizantyjskich, a w 1098 roku zostało zdobyte przez krzyżowców w czasie pierwszej krucjaty.

Szymon Modzelewski

Dodaj komentarz

Pozostało znaków: 1000

Komentarze

Nikt nie dodał jeszcze komentarza.
Bądź pierwszy!