TELEFON DO REDAKCJI: 62 766 07 07
Augustyna, Ingi, Jaromira 29 Marca 2024, 15:41
Dziś 19°C
Jutro 13°C
Szukaj w serwisie

Palma - zadziwiające drzewo

Palma - zadziwiające drzewo

Chociaż palma kojarzona jest najczęściej z Niedzielą Palmową, obfituje ona w znaczenia symboliczne związane z Chrystusową Pasją, męczeństwem i chwałą.

 Męczeństwo Zbawiciela i Jego śmierć na krzyżu przybliżają nadzwyczaj sugestywnie mistyczne wizje niemieckiej błogosławionej Anny Katarzyny Emmerich. To one zainspirowały Mela Gibsona do wyreżyserowania nadal poruszającego filmu „Pasja”.

Odkupiciel, czyli Męczennik z Golgoty
Męczeńską śmierć, skutkującą odkupieniem, Zbawiciel miał, według dwunastowiecznych legend, ponieść na krzyżu sporządzonym między innymi z drzewa palmy będącej od pierwszych wieków chrześcijaństwa symbolem męczeństwa, dlatego towarzyszącej, czy to jako drzewo, czy jako jego liść, męczennicom i męczennikom. Z palmy Bóg Ojciec jako Rzemieślnik miał sporządzić ramiona krzyża, a o takim „ciesielskim” zaangażowaniu Boga Ojca mówił w kazaniu na Podwyższenie Krzyża żyjący na przełomie XIII i XIV stulecia dominikanin Peregryn z Opola. Palma, z której wykonano poziomą belkę krzyża, symbolizowała tutaj to, co piękne i wiekuiste, zwłaszcza nieśmiertelność i chwałę. Natomiast pionową belkę, czyli truncus, Bóg Ojciec miał wykonać z cyprysu symbolizującego życie wieczne, podporę pod stopy, zwaną również po łacinie suppadaneum, z cedru będącego symbolem, podobnie jak palma, także samego Jezusa Chrystusa, a tabliczkę z napisem: INRI, to jest titulus, z drzewa oliwki, oznaczającego między innymi miłość, pojednanie i pokój. 

Co więcej, znane są dzieła sztuki, ukazujące Jezusa Chrystusa ukrzyżowanego… na palmie. Jednym z takich dzieł jest wyrzeźbiony, anonimowy osiemnastowieczny krucyfiks z dominikańskiego klasztoru w Lublinie. Będąc w rzeczywistości palmą, czyli żywym drzewem, krucyfiks został wyobrażony jako Drzewo Życia. Do takiego rodzaju krucyfiksu nawiązywał jeden z najwybitniejszych teologów franciszkańskich, św. Bonawentura, gdy w XIII wieku twierdził, że Chrystusowy krzyż to drzewo pokryte liśćmi i kwitnące, przynoszące wierzącym w swoim owocach życiodajny pokarm dla duszy. Także na przechowywanym we Wrocławiu drzeworycie Balthasara von Westerhouta, datowanym na około 1690 rok, św. Brunon dzierży w prawej ręce niewielką palmę z zawieszonym na niej Odkupicielem. Również na pochodzącym prawdopodobnie z przełomu XVII i XVIII stulecia, znajdującym się w warszawskich zbiorach anonimowym drzeworycie tym razem bł. Julianna z Cornillon adoruje przed ołtarzem Zbawiciela ukrzyżowanego na palmie. Natomiast Chrystusowy triumf na krzyżu został uwypuklony na datowanym na lata około 1710-1712 malowidle ściennym z kościoła pw. św. Pawła, apostoła w Sandomierzu.

Ukrzyżowany na palmie Zbawiciel ukazany został w sandomierskiej polichromii jako Zwycięzca, ponieważ palma, zapowiadająca Raj i wskazująca na Odkupienie, pełni tutaj funkcję triumfalnej, promienistej glorii. Taką aureolę wydaje się też sugerować liść palmy okalający częściowo krzyż Chrystusowy w rzeźbiarskiej dekoracji krzyża Koptów, czyli egipskich chrześcijan, na przykład z pochodzącego z VI wieku nagrobka. 

O palmie jako znaku Chrystusowego zwycięstwa na Golgocie pisał również, żyjący na przełomie IV i V stulecia, święty Augustyn, biskup Hippony w Afryce Północnej. Dostrzegał on w gałęziach palmy znaki uwielbienia, wieszczące zwycięstwo, jakim było pokonanie przez Jezusa Chrystusa śmierci mocą Jego odkupieńczej śmierci, dlatego kiedy Zbawiciel zawisł na krzyżu, zatriumfował nad siejącym duchową śmierć szatanem, jej księciem.

 Zatem palma jest także symbolem Chrystusowego krzyża, podobnie do niej rodzącego słodki owoc, pokarm dla duszy, jakim jest Chleb życia, spożywany przez nas w Eucharystii będącej bezkrwawą kontynuacją krwawej Chrystusowej Ofiary, dokonanej przez Boga Wcielonego na szczycie Golgoty. Raj natomiast wydają się sugerować palmy na równie pięknej, co z Sant’Apollinare Nuovo, bizantyńskiej mozaice w mauzoleum Galli Placydii w Rawennie. Mozaika ukazuje Jezusa Chrystusa jako Dobrego Pasterza. Zasiada On pośród owiec symbolizujących chrześcijan, na tle palmowych drzew, prawą ręką czule dotykając pyszczka owcy, a drugą podtrzymując krzyż. 

Palmy w udręczonych dłoniach 
Także męczeństwo wiernych Zbawicielowi chrześcijan nosiło znamiona triumfu i wiekuistej chwały, stając się momentem przejścia do nieba, czyli udania się po niebiańską nagrodę. Zatem w rękach męczennic i męczenników palma, pojawiająca się często i w ilustracjach Raju, jawiła się jako symbol zwycięstwa. Tę ideę przeniesiono w świat chrześcijański z pogańskiego jeszcze antyku. Nie tylko bowiem laurowym wieńcem na przykład starożytni Grecy nagradzali zwycięzców w zawodach, ale i wręczeniem triumfatorom palmowej gałązki jako znaku zwycięstwa. Palmowe liście dostrzegł także apostoł Jan, przebywając na Patmos, w jednej z wizji, jakie opisał na kartach znanej nam Apokalipsy. Ujrzał mianowicie rzesze wybawionych, stojących przed tronem Baranka, którzy „odziani są w białe szaty, a w ręku ich palmy”.

W katakumbach natomiast, czyli w podziemnych cmentarzach, pierwsi chrześcijanie umieszczali gałązki palmowe na nagrobnych kamieniach, oznaczając w taki oto sposób miejsca pochówku męczenników i męczennic, od których zaczął się w Kościele kult świętych. Ci męczennicy i męczennice z wieńcami z wawrzynu w dłoniach, wyobrażeni zostali pomiędzy palmami chociażby na bizantyńskiej, datowanej na początek VI wieku mozaice ozdabiającej nawę bazyliki pw. Świętego Apollinarego, Sant’Apollinare Nuovo, w Rawennie. Podążają owi umęczeni dla Jezusa Chrystusa ku Zbawicielowi i ku Jego Matce. Na ich męczeńskiej krwi wyrasta Kościół zrodzony na Golgocie, a symbolizuje go nieustannie zielona palma, której gałęzie są symbolami cnót kształtujących Chrystusowe oblicze Kościoła zapoczątkowanego historycznie w Ziemi Świętej obfitującej już w starożytności w palmy daktylowe. Dlatego też na rzymskich monetach z epoki cesarza Wespazjana palma daktylowa stanowi atrybut Judei podbitej przez tego imperatora.

Justyna Sprutta

Galeria zdjęć

Dodaj komentarz

Pozostało znaków: 1000

Komentarze

Nikt nie dodał jeszcze komentarza.
Bądź pierwszy!