Ostrowski Prymas

Ostrowski Prymas

W muzeum miasta 25 października otwarta została wystawa poświęcona Prymasowi Polski kard. Edmundowi Dalborowi, który 150 lat temu urodził się w tym mieście. Przedstawiono na niej zbiory Piotra Maślińskiego.
Przybyłych na wystawę powitał dyrektor muzeum Witold Banach. Wykład wprowadzający wygłosił historyk prof. Jerzy Pietrzak. - Prymas w Polsce przedrozbiorowej to był wicekról. To był zastępca króla, kiedy króla nie było. To była postać druga po królu w Rzeczpospolitej. Oczywiście w okresie zaborów arcybiskupi gnieźnieńscy nie mogli oficjalnie używać tytułu prymasowskiego – mówił prof. Pietrzak. Wytłumaczył też jak doszło do tego, że staraniem cara Aleksandra I arcybiskup warszawski otrzymał tytuł Prymasa kongresowego Królestwa Polskiego. Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę arcybiskup warszawski uważał się za Prymasa Polski, a naród, że Prymasem Polski jest oczywiście arcybiskup gnieźnieński.
Zbiory przygotowane na wystawę przedstawił jej autor Piotr Maśliński, który po raz pierwszy usłyszał o kard. Dalborze, kiedy mieszkał przy ul. Raszkowskiej, tam gdzie najprawdopodobniej urodził się przyszły Prymas. Później pan Maśliński odnalazł fotografię przedstawiającą młodego Dalbora i tak zaczął zbierać pamiątki po nim. W muzeum przedstawił również spór historyków, dotyczący miejsca urodzin Edmunda. - Byłem w archiwum w Kaliszu zobaczyć materiały źródłowe. Z przykrością powiem, że takich materiałów nie ma, ponieważ Prymas Dalbor urodził się w 1869 roku, natomiast Księgi meldunkowe zaczęto prowadzić dopiero 20 lat później, od 1890 roku – powiedział. Dzięki prof. Pietrzakowi dotarł do „Przewodnika Katolickiego”, w którym na 100-lecie urodzin kard. Dalbora podano m.in. informację, że Edmund urodził się przy ul. Raszkowskiej 3. Autor artykułu powołał się na wspomnienia ostrowskiego proboszcza ks. Rolewskiego. Dzięki temu wiadomo, że w parafialnej księdze chrztów i urodzin Edmund wpisany jest pod pozycją nr 85/69. Wiadomo też, że urodzony 30 października Edmund został ochrzczony 2 grudnia. Rodzina Władysława i Katarzyny Dalborów mieszkała w Ostrowie najpierw przy ul. Raszkowskiej, potem Sądowej, skąd przeprowadziła się do kamienicy przy ul. Gimnazjalną. W 1887 roku Edmund ukończył gimnazjum męskie w Ostrowie i w tym czasie był członkiem tajnego koła uczniowskiego noszącego nazwę Towarzystwo Tomasza Zana. Następnie studiował teologię i filozofię w Monasterze Westfalskim i na Uniwersytecie św. Apolinarego w Rzymie. W 1893 roku przyjął święcenia kapłańskie, a w 1915 roku został mianowany arcybiskupem gnieźnieńskim i poznańskim, czyli był pierwszym Prymasem Polski po odzyskaniu niepodległości. Zmarł w Poznaniu w 1926 roku i został pochowany w katedrze gnieźnieńskiej. W prawym podcieniu ostrowskiej konkatedry, świątyni parafii ks. Dalbora, przy wejściu głównym znajduje się tablica poświęcona jego osobie. Ponadto w bocznym ołtarzu św. Andrzeja znajduje się figura św. Stanisława, którego twarz ma rysy kard. Dalbora. W mieście znajduje się również ulica jego imienia. Natomiast jak zauważył Piotr Maśliński, na zniszczonym przez hitlerowców przedwojennym pomniku Najświętszego Serca Jezusowego w Poznaniu znajdował się medalion z wizerunkiem Prymasa Polski.
Wystawę „Prymas z Ostrowa, kard. Edmund Dalbor” można oglądać w Muzeum Miasta Ostrowa Wielkopolskiego w sali wystaw czasowych na II piętrze Ratusza. Więcej informacji na stronie internetowej www.mmow.pl.

Renata Jurowicz