TELEFON DO REDAKCJI: 62 766 07 07
Augustyna, Ingi, Jaromira 19 Marca 2024, 11:51
Dziś 19°C
Jutro 13°C
Szukaj w serwisie

Organy w kościele pw. św. Apostołów Piotra i Pawła w Krotoszynie

Organy w kościele pw. św. Apostołów Piotra i Pawła w Krotoszynie

Historia

W pierwotnym drewnianym kościele św. Piotra nie istniał instrument. Potwierdzenie tego znajdujemy w aktach wizytacyjnych z roku 1719. Po wybudowaniu murowanego kościoła postawiono w nim także organy. Ich zewnętrzny wystrój plastyczny utrzymany był w tym samym stylu, co pozostałe wyposażenie świątyni, datowane na II połowę XVIII wieku. Instrument powstał w 1793 roku dzięki fundacji ks. Mateusza Pierzchalskiego. Jak podają akta wizytacji przeprowadzonej przez księdza Ignacego Lubę, miał osiem głosów, pedał i trzy miechy. Potwierdzenie obecności tych organów odnajdziemy w aktach wizytacyjnych, pochodzących z 1816 roku. Akta te wymieniają również inne instrumenty, a mianowicie dwa kotły. Wizytacja z 1838 roku wymienia organy o dziewięciu głosach, które „niepospolitą [...] stają się ozdobą”. Natomiast w aktach wizytacji z 1852 czytamy, że organy posiadały 10 głosów w manuale, trzy w pedale i trzy miechy. Nasuwa się, więc wniosek, że pomiędzy rokiem 1838
a 1852 nastąpiła przebudowa instrumentu. Możemy przypuszczać, że dokonał jej organmistrz Anton Dublansky, który w roku 1842 sprowadził się do Krotoszyna . Mimo tego, jak podaje wspomniana wcześniej wizytacja (1852), organy nie były już wtedy w najlepszym stanie.

Być może ten stan rzeczy spowodował wybudowanie nowego instrumentu. Nastąpiło to w roku 1896, gdy prepozytem kościoła był ks. Kegel. Wiemy o tym z kroniki spisanej przez ks. Błażejewskiego. Również akta wizytacyjne z 1898 roku potwierdzają, że istniał już nowy instrument, ale w starym prospekcie. 

Królewska Rejencja dla spraw kościoła i szkolnictwa, 8 października 1901 roku wyraziła zgodę na strojenie organów, co 2 lub 3 lata. Równocześnie poleciła budowniczego organów pana Polzina z Poznania. Prawdopodobnie nastąpiła wówczas naprawa instrumentu, bowiem wspomniana Królewska Rejencja pismem z 10 października 1904 roku donosi, że rachunek za naprawę organów jest przekazany do wypłaty, wedle możliwości należy zatrudniać niemieckich rzemieślników oraz godzi się na coroczne strojenie organów za 30 marek. Ówczesny prebendarz parafii ks. Maksymilian Krug dbał o stronę muzyczną parafii, gdyż w roku 1905 prosił pana Polzina o strojenie organów w czasie ferii tj. z początkiem października, a także zaangażował, jako organistę, nauczyciela szkoły elementarnej Augustyna Daumanna. Ten, przez cały rok 1905, grał na organach dla uświetnienia Mszy św. i uczył dzieci śpiewać niemieckie pieśni kościelne. Założył także chór męski, który śpiewał w każdą niedzielę, i doprowadził jego śpiew do wysokiego poziomu. Jak podaje ks. Błażejewski: „[…] piękna gra organowa i śpiew chórowy przyciągały niejednego miłośnika muzyki na nabożeństwa klasztorne”.

Po odzyskaniu niepodległości w 1918 roku, gdy komendarzem kościoła klasztornego (1921-1929) był ks. Kazimierz Stankowski, zostaje odnotowany zły stan instrumentu. W roku 1927 odbyła się naprawa organów, której dokonał organmistrz Ludwik Saganowski. Po II wojnie światowej kościół ten podlegał aż do roku 1966 pod administrację kościoła farnego. 19 marca 1946 roku ówczesny administrator parafii ks. Franciszek Winiecki poprosił Kurię Arcybiskupią o pozwolenie na rozbudowę organów w kościele św. Piotra i Pawła w Krotoszynie. Do wniosku dołączono odpis uchwały Rady Parafialnej i kosztorys, a także zapewnienie, że koszta rozbudowy instrumentu poniesie kasa kościelna. Podobnie jak w kościele farnym, prace przy tym remoncie powierzono organmistrzowi Ludwikowi Saganowskiemu z Poznania. 

W 1976 roku firma Nawrot z Wronek dokonała gruntownej naprawy organów (już wówczas 13-głosowych). W latach 2002-2004 przeprowadzono szereg zbiórek pieniężnych na rzecz renowacji opisywanych organów. Dzięki tym finansom i wsparciu parafii, w roku 2006 zaangażowano firmę p. Marka Cepki z Popowa koło Wronek, i zainstalowano nową dmuchawę oraz wymieniono oskórowanie miecha. Kolejnym etapem renowacji były prace przeprowadzone w roku 2011. Zdecydowano o pozostawieniu pneumatycznej traktury gry i rejestrów, co pozwoliło zachować jedność stylistyczną instrumentu. Zakres przeprowadzonych prac był znaczny; wykonano wówczas nowe powiększone wiatrownice do sekcji manuału II i pedału, co umożliwi w niedalekiej przyszłości dostawienie dwóch nowych głosów. Przebudowano system kanałów powietrznych, odłączając urządzenie do kalikowania. Pełnej renowacji został poddany kontuar, jak również przysunięto stół gry do prospektu, zmniejszając dzięki temu opóźnienie w trakturze. Oczyszczono cały instrument, poddając renowacji i odrobaczeniu zespół brzmieniowy (piszczałki), przeprowadzono korektę intonacji i nastrojono organy.

Opis instrumentu

Organy w prospekcie rokokowym z ok. 1775 roku. Prospekt jest jednosekcyjny, trójwieżyczkowy, o formach architektonicznych: wieżyczki dwuboczne zamknięte kątowo, zaakcentowane ryzalitami, zwieńczone odcinkami belkowania z profilowanymi skośnie gzymsami.

Stół gry jest wolnostojący, nieruchomy, umieszczony w odległości metra od frontu szafy instrumentu. Posiada dwie klawiatury manuałowe i klawiaturę nożną. Manubria rozmieszczone są nad klawiaturą drugiego manuału i wykonane są z drewna. Napisy znajdują się na porcelanowych krążkach zamocowanych w głowicach uchwytów.  Instrument wyposażony jest w wiatrownice stożkowe. Wiatrownice manuałów ułożone są na jednym poziomie. O ile wiatrownica pierwszego manuału jest typową skrzynią, jak ma to miejsce przy tego rodzaju wiatrownicach, o tyle manuał drugi obsługiwany jest przez wiatrowniczki połączone ze sobą w całości sekcji za pomocą gumowych konduktów. Piszczałki na wiatrownicach manuałów mają układ diatoniczny. Każdy głos ustawiony jest na oddzielnym klocu. 

Traktura gry jest pneumatyczna. Łączy w sobie wszystkie urządzenia sterujące układem wiatrownicy. Traktura połączeń, jak i rejestrów, to również system pneumatyczny. Układ powietrzny to dmuchawa elektryczna i miech magazynowy.

Zespół brzmieniowy instrumentu rozłożony jest na trzy sekcje i obejmuje trzynaście głosów. Sekcja manuału pierwszego (głównego) obejmuje sześć głosów, manuału drugiego cztery głosy, sekcja pedałowa trzy głosy. Stan zachowania organów jest dobry. 

ks. Jacek Paczkowski

Galeria zdjęć

Dodaj komentarz

Pozostało znaków: 1000

Komentarze

Nikt nie dodał jeszcze komentarza.
Bądź pierwszy!