TELEFON DO REDAKCJI: 62 766 07 07
Augustyna, Ingi, Jaromira 19 Marca 2024, 12:08
Dziś 19°C
Jutro 13°C
Szukaj w serwisie

Organy w kościele pw. św. Andrzeja Boboli w Krotoszynie

Organy w kościele pw. św. Andrzeja Boboli w Krotoszynie

Historia parafii i organów
Kościół zbudowany został w latach 1789-1790 przez protestantów. Klasycystyczna architektura wzorowana była na warszawskim kościele ewangelickim, zbudowanym w kształcie walca. W latach 1884-1885 wzniesiono dwie wieże i przebudowano główny portyk. W 1945 roku kościół przeszedł pod zarząd i użytkowanie Kościoła rzymskokatolickiego i nadano mu, jako patrona św. Andrzeja Bobolę. W 1965 roku świątynię uznano za zabytek architektury klasycystycznej. Na temat organów nie zachowało się wiele wiadomości archiwalnych. Pewne jest, że to instrument braci Walterów z Góry, datowany na 1874 rok. Instrument notowany jest także w katalogu firmowym nr 4. Według wszelkiego prawdopodobieństwa katalog ten jest ostatnim dokładnym wykazem prac braci Walterów. Wydany w drukarni A. Zlelkego w Guhrau w 1910 roku podaje 135 prac w przedziale czasowym 1869-1910. Według tego spisu organy w kościele poewangelickim zbudowane zostały w 1879 roku. Następna wzmianka pisemna pochodzi dopiero z lat 60. XX wieku. W roku 1965 proboszcz parafii farnej ks. kanonik Wiktor Miedziński zamówił u Kazimierza Igłowskiego z Bydgoszczy brakujące piszczałki do następujących głosów labialnych: Portunal 8’, Flöte8’, Spitzflöte 4’ w II manuale, i Röhrflöte 4’, Superoktawa 2’, Mixtura 3-4 ch., w I manuale. W roku 1977 odbył się generalny remont instrumentu, który przeprowadził organmistrz E. Nawrot z Wronek. W archiwum parafialnym nie zachowały się jednak żadne wzmianki pisemne na ten temat. W roku 2014 instrument przeszedł generalny przegląd - czyszczenie, odrobaczenie i strojenie.

Opis instrumentu
Prospekt
Prospekt organowy późnoklasycystyczny, wysunięty nieco z przodu, zajmujący prawie całą szerokość czołowej ściany instrumentu. Zamyka klasyczną, prostokątną szafę organową, podzieloną poziomo na część prospektową. Prospekt, posiada trzy pola piszczałkowe, z których środkowe (centralne) jest wyższe i szersze. Pola podzielone są wąskimi kolumnami o okrągłym przekroju na trzy części. W sumie, więc mamy wyodrębnionych pięć pól piszczałkowych. W każdym z tych pięciu pól, piszczałki umieszczone są symetrycznie, z największą dla danego pola piszczałką w centrum. Prospekt posiada bogactwo elementu architektonicznego i dekoracyjnego. Centralne pole obejmują kanelowane pilastry zakończone głowicami korynckimi. Pilastry obejmują także pola skrajne. Wszystkie pola są zwieńczone od góry gzymsami, a pole główne dodatkowo tympanonem, na którym znajdują się główki aniołków. Cokół instrumentu zakończony został gzymsem. Szafa jest malowana w kolorze białym. Posiada złocenia głowic, gzymsów, łuków i aniołków. Projektantem prospektu był prawdopodobnie sam organmistrz, gdyż była to praktyka powszechnie stosowana. Organmistrzowie komponując zewnętrzny wystrój organów posługiwali się kompletowanymi przez siebie gotowymi wzornikami elementów architektonicznych i dekoracyjnych, a także wzorami całych prospektów.

Stół gry
W części cokołowej instrumentu, od frontu, wbudowany jest stół gry. Zawiera on dwie klawiatury manuałowe i klawiaturę nożną. Klawisze białe - diatoniczne - pokryte są kością, klawisze czarne – chromatyczne - wykonane z hebanu. Manubria (22 rozmieszczone symetrycznie) wykonane są z drewna. Napisy znajdują się na porcelanowych krążkach zamocowanych w głowicach uchwytów. Nad klawiaturami znajduje się porcelanowa tabliczka z nazwą firmy, rokiem budowy instrumentu i kolejnym numerem dzieła: „Gebrüder Walter in Guhrau 1874”. Nr 108. Stół gry zamykany jest pionowymi dzielonymi drzwiczkami znajdującymi się z dwóch stron kontuaru.

Wiatrownice
Instrument wyposażony jest w trzy wiatrownice, oddzielne dla każdego zespołu brzmieniowego. Wszystkie wiatrownice wykonane są z drewna dębowego i mają kształt prostokątnych skrzyń, o konstrukcji typowej dla większości wiatrownic stosowanych w XIX – wiecznych organach mechanicznych. Piszczałki na wiatrownicach mają układ diatoniczny. Piszczałki w prospekcie otrzymują powietrze za pomocą konduktów. Do każdej klapy przymocowane jest cięgło prowadzące w dół do kątownika zmieniające ruch pionowy na poziomy.

Traktura gry i mechanizm powietrzny
Traktura gry łączy wszystkie urządzenia sterujące układem poprzecznym wiatrownicy, składa się z dźwigni jedno i dwuramiennych. Ostatnim ogniwem systemu dźwigni są kapy tonowe, wpuszczające powietrze do kanałów tonowych. Traktura rejestrów włącza lub wyłącza rząd piszczałek określonego głosu. Układ powietrzny to miech, który umieszczony jest na zewnątrz szafy organowej i dmuchawa elektryczna zainstalowana znacznie później. Jest to miech z podawaczem powietrza oraz dźwignią do kalikowania. Powietrze przepływa z miecha przez kanał wychodzący z jego górnej części. Główny kanał rozdziela się dostarczając powietrze do wszystkich wiatrownic.

Zespół brzmieniowy
Zespół brzmieniowy instrumentu rozłożony jest na trzy sekcje i obejmuje dziewiętnaście głosów. Sekcja manuału pierwszego obejmuje dziewięć głosów, drugiego pięć i sekcja pedałowa także pięć głosów.

Stan obecny
Stan zachowania instrumentu jest dobry. Organy wymagają jednak remontu kapitalnego, który w pełni przyczyniłby się do ukazania ich pięknego brzmienia oraz wyeksponował ich zabytkową wartość.

ks. Jacek Paczkowski

Galeria zdjęć

Dodaj komentarz

Pozostało znaków: 1000

Komentarze

Nikt nie dodał jeszcze komentarza.
Bądź pierwszy!