TELEFON DO REDAKCJI: 62 766 07 07
Augustyna, Ingi, Jaromira 19 Marca 2024, 07:44
Dziś 19°C
Jutro 13°C
Szukaj w serwisie

Organy karla Spiegla kościół św. marcina w Odolanowie

Organy karla Spiegla w kościele św. Marcina w Odolanowie

Odolanów położony jest 14 km na południowy zachód od Ostrowa, nad rzekami Baryczą, Olszówką, Kurochem i kanałem zwanym Świecą. Nazwa Odolanów pochodzi od imienia Odolana, który miał nadać siedzibie rodowej swe imię.
Nowsze źródła podają, iż pierwsza wzmianka o Odolanowie pochodzi z 1302 roku. W XIV wieku znajdowała się tu siedziba starostwa niegrodowego. W II połowie XIV wieku zbudowano zamek. W latach 1381-1382 toczyła się na tych terenach wojna domowa, pomiędzy rodami Nałęczów i Grzymalitów, podczas której w zamku odolanowskim bronił się Bartosz z rodu Nałęczów. Król Władysław Jagiełło uznał Bartosza winnym pustoszenia Wielkopolski i skazał go na wygnanie. W 1386 roku miejscowość wcielono do dóbr królewskich. Prawa miejskie Odolanów otrzymał w 1403 roku z przywileju Władysława Jagiełły.

Świątynie
Wzmianka w kronikach miasta, które w 1302 roku uzyskało prawa starostwa niegrodowego, informuje o utworzeniu w 1408 roku parafii pw. św. Marcina i zbudowaniu świątyni drewnianej, jednonawowej na Starym Mieście. W 1684 roku odnotowano, że kościół jest w fatalnym stanie. W 100 lat później był już wystawiony kościół w tzw. mur pruski.
Drewniana świątynia przetrwała do 1780 roku, kiedy rozebrano ją na polecenie ówczesnego starosty. W latach 1780-1794 z fundacji Eleonory z Cetnerów Sułkowskiej, ostatniej starościny Odolanowa, został wymurowany jednonawowy kościół w stylu późnobarokowym. Liczebny rozwój parafii wymusił konieczność rozbudowy świątyni. Za zezwoleniem władz kościelnych i świeckich ks. Grośty powiększył kościół według projektu Rogera Sławskiego z Poznania w latach 1912-1913. Wyburzono w związku z tym północną ścianę nawy dobudowując w kierunku północnym nowy, obszerny gmach z stylu neobarokowym.

Dzieje dawnych instrumentów
Przez wiele lat w obrębie odolanowskiej parafii z kościołem pw. św. Marcina znajdowała się filialna świątynia pw. św. Barbary. W 1683 roku odniesiono się tylko do obecności jednego instrumentu, w kościele parafialnym. W kolejnych aktach wizytacji z 1742 roku wzmiankowano w kościele parafialnym drewniany chór muzyczny z organami wymagającymi naprawy, a u św. Barbary chór z organami. Następna wizytacja parafii z 1784 roku przypadała na okres, gdy wnętrza obydwu świątyń wyposażono w nowe sprzęty. Choć w kościele parafialnym nie było jeszcze organów na niedokończonym chórze muzycznym to pracował tutaj organista. W kościele pw. św. Barbary wspomniano m.in. nową ambonę, konfesjonał, okna, lecz pominięto sprawę instrumentu.
O odolanowskich organach pisze Leopold Czacharowski podając, że w latach 1869-1878 organmistrzowie Albert i Karol Spiegel (co jest niemożliwe, gdyż za tą pracą stał na pewno Johann Spiegel, ojciec wspomnianych braci) dokonali naprawy 7- głosowych organów w kościele farnym i 6 - głosowego pozytywu w kościele filialnym św. Barbary. Fundatorem napraw był właściciel Księstwa Krotoszyńskiego książę Thurn und Taxis. Nie da się wykluczyć, że w kościele farnym powstały nowe organy w starym prospekcie, skoro w rachunkach kasy z lat 69-74 wpisano: „Po wybudowaniu nowych organ trzeba było stałego kalkanistę urządzić”. Obydwa instrumenty przetrwały zapewne do końca pierwszej połowy XX wieku, gdy powstały nowe.

Organy w kościele św. Marcina
Prospekt w stylu neobarokowym powstał wraz z instrumentem firmy Karl Spiegel z Opola, co wiązało się z przebudową świątyni w latach 1912-1913. Jest on dwusekcyjny, połączony górą gzymsem z kartuszem. Sekcje mają po pięć segmentów, z centralną częścią wyższą i szerszą, wspartą na łuku. Na gzymsach znajdują się diademy. Części boczne są bliźniacze, wsparte na trójkątnych ryzalitach. Między wieżyczkami znajdują się niskie, prostokątne pola. W polach piszczałkowych znajdują się dwudzielne kotary złożone z wici roślinnych. Podobna jest dekoracja ponad segmentami między wieżyczkami. Szafa organowa malowana jest na kolor kremowy, czerwony, szary i złoty. Piszczałki prospektowe wykonane są ze stopu cyny.
Instrument wykonał około 1912 roku Karl Spiegel z Opola, o czym świadczy plakietka umieszczona na stole gry. Stół gry jest wolnostojący, umieszczony między szafami organowymi metr od linii prospektu, przodem w kierunku ołtarza. Ma on dwie klawiatury ręczne i klawiaturę nożną. Klawisze manuałowe pokryte są tworzywem. W instrumencie zamontowano wiatrownice stożkowe, po jednej dla manuałów i pedału. Piszczałki na wiatrownicach mają układ chromatyczny. Piszczałki prospektowe otrzymują powietrze poprzez kondukty. Traktura jest pneumatyczna, rozbudowana z racji dużych odległości między wolnostojącymi stołem gry a wiatrownicami. Układ powietrzny, który zasila miech dwufałdowy, napędzany jest nożnie lub przez dmuchawę elektryczną. Zespół brzmienia rozłożony jest na trzy sekcje (dwa manuały i pedał) i obejmuje 22 głosy. Sekcja manuału pierwszego składa się z dziesięciu głosów, manuału drugiego z siedmiu, a sekcja pedałowa liczy ich pięć. Dyspozycja została „spolszczona” tzn. usunięto oryginalne nazwy niemieckie podczas remontu wykonanego w 1945 roku.
Podobny, lecz znacznie mniejszy instrument, Karl Spiegel wybudował około 1910 roku w kościele pw. św. Barbary w Odolanowie.

ks. Jacek Paczkowski

Galeria zdjęć

Dodaj komentarz

Pozostało znaków: 1000

Komentarze

Nikt nie dodał jeszcze komentarza.
Bądź pierwszy!