TELEFON DO REDAKCJI: 62 766 07 07
Augustyna, Ingi, Jaromira 19 Marca 2024, 05:50
Dziś 19°C
Jutro 13°C
Szukaj w serwisie

Organy Johanna Spiegla w kościele pw. św. Michała Archanioła w Szczurach

Organy Johanna Spiegla w kościele pw. św. Michała Archanioła w Szczurach




Szczury to wieś należąca do powiatu ostrowskiego. Nazwa miejscowości pojawia się pierwszy raz w źródłach z 1403 roku w związku z nadaniem dziesięciny misjonarzom poznańskim przez biskupa W. Jastrzębca. To gniazdo rodowe Szczurskich herbu Korab, później jedna z siedzib rodu Lipskich. Do ciekawych budowli należy zaliczyć pałac w Szczurach wzniesiony w latach 1923-1925. Jest to budowla murowana, piętrowa, zbudowana na rzucie prostokąta z płytkimi ryzalitami z czterech stron. W czasie drugiej wojny światowej obiekt zamieniono na biuro, warsztaty i magazyny. W 1948 roku wyremontowano go i adaptowano na szkołę. Pałac, jak i budynki administracyjne, otoczone są pięknym parkiem krajobrazowym założonym w I połowie XIX wieku.
Kościół pw. św. Michała Archanioła jako parafialny wzmiankowany jest w 1444 roku. Obecny drewniany jest kolejną budowlą wzniesioną w 1762 roku, dzięki ówczesnemu proboszczowi ks. Kazimierzowi Kędzierskiemu, na miejscu poprzedniej świątyni. Kościół jest jednonawowy, orientowany, o konstrukcji zrębowej. Zamknięte wielobocznie prezbiterium jest węższe i niższe od nawy. W latach 1869-1871 obiekt przeszedł generalny remont. Zakupiono wtedy także nowe obrazy. Najprawdopodobniej podczas tych prac wyjęto z głównego ołtarza bardzo podniszczone już płótno Matki Boskiej z Dzieciątkiem, do którego to przez lata lud zwracał swoje prośby, a wstawiono obraz Matki Boskiej Różańcowej ofiarowany według tradycji od samego księcia Radziwiłła z Antonina na imieniny proboszcza. Niecałe 100 lat później, w latach 1966-1967, podczas kolejnych zabiegów konserwatorskich w kościele, odnaleziono na strychu cudowny wizerunek Matki Boskiej z Dzieciątkiem schowany tam przed laty. Po odnowieniu obrazu wrócił on na swoje dawne miejsce, a wierni znów mogli składać do Bożej Rodzicielki swoje modlitwy. Ostatnie prace konserwatorskie i malarskie we wnętrzu przeprowadzono w 2000 roku. Wyposażenie świątyni jest późnobarokowe i pochodzi głównie z drugiej połowy XVIII wieku. Na uwagę zasługuje belka tęczowa, na której znajduje się scena ukrzyżowania z rzeźbami Chrystusa, Matki Bożej i św. Jana.

Dzieje dawniejszych instrumentów
Na początku XVII wieku, w latach od 1603 do 1611, w czasie odbywanych wizytacji nie informowano o istnieniu organów lub pozytywu w Szczurach. Podobnie działo się w 1719 roku i 1728 roku. Nowe organy, sprawione przez miejscowego księdza proboszcza notowano w 1752 roku. Był to dźwięczny i ozdobny pozytyw, jednak w roku 1810 instrument określono, jako „organy małe już stare malowane”.

Organy
W obecnym kształcie powstały w dwóch fazach. Najpierw, po 1820 roku zbudowano instrument, z którego zachował się prospekt. Wykorzystał go później Johann Spiegel budując organy w 1869 roku.
Prospekt pochodzi z I połowy XIX wieku, a wnioskując z cech stylistycznych zbudowany został około 1820-1830 roku. Jest jednosekcyjny, trójdzielny, klasycystyczny, na niskim cokole zachowującym podział nadbudowy, wbudowany w balustradę chóru muzycznego. Segment środkowy jest wyższy i wysunięty, wsparty na skromnej podstawie. Segmenty boczne udekorowane są kotarami (w odbiciu lustrzanym) środkowy zaś ma górną kotarę dwudzielną i skromną wolutową dekorację dolną. Pola cokołu ozdobione są wolutami, środek ma kwiat umieszczony na zwisie. Prospekt został pozbawiony piszczałek prospektowych. Po lewej stronie szafy organowej znajduje się występ dobudowany przez Spiegla dla pomieszczenia sekcji pedałowej.
Instrument powstał za fasadą w 1869 roku, a jego budowniczym był Johann Spiegel, o czym świadczy wklejka w komorze klapowej wiatrownicy manuału: Im Namen der Allerheiligsten Dreinigkeit diese Orgel ist gebaut vom Orgelbauer J. J. Spiegel aus Reichthal in Jahre 1869 zur Seit S. R. Hochwurdigen Herrn Probst Moczyński und Lehrer Stanisław Kulesza. Wklejona karta zatem informuje nas, że kiedy Johann Spiegel wybudował organy, ks. Ludwik Moczyński był proboszczem w Szczurach, a nauczycielem Kulesza. Pierwotny instrument był pozytywem i miał tylko sekcję manuału. Johann Spiegel budując nowe organy ze starym prospektem powiększył je o sekcję pedału. Głosy pedałowe nie posiadają osobnych kluczy rejestrowych, co może być efektem zdewastowania instrumentu i wykonania płycin maskujących braki. Obecnie organy nie nadają się do użytku.
Stół gry wbudowany jest w prawy bok szafy organowej. Zawiera on jedną klawiaturę ręczną, której klawisze wykładane są kością. Klawiatura nożna nie zachowała się. Ponad manuałem znajduje się dziewięć wyciągów rejestrowych z zachowanymi dwiema porcelanowymi tabliczkami znamionowymi. Wiatrownice są oryginalne, klapowo-zasuwowe, wykonane przez Johanna Spiegla w 1869 roku. Traktura pochodzi z czasu budowy instrumentu, lecz nie ma cięgieł rejestrowych wraz z zespołem listewek dla głosów pedałowych. Układ powietrzny, w tym miech w związku z dewastacją instrumentu został usunięty. Zespół brzmienia składa się z dwóch sekcji, manuału o ośmiu głosach i dwugłosowego pedału. Znajdujące się nad manuałem wyciągi rejestrowe, oprócz dwóch, nie posiadają plakietek znamionowych. Odtworzenie dyspozycji stało się możliwe na podstawie oględzin wnętrza instrumentu.



ks. Jacek Paczkowski

Galeria zdjęć

Dodaj komentarz

Pozostało znaków: 1000

Komentarze

~ SZAŁAJDA ORGANMISTRZOSTWO
2019-02-23  /  22:48
Zgłoszony

Witam
Jaka jest dyspozycja tego instrumentu?
Mogę poprosić na maila?
organova[małpa]wp.pl

Pozdrawiam serdecznie
Tomasz Szałajda