TELEFON DO REDAKCJI: 62 766 07 07
Augustyna, Ingi, Jaromira 19 Marca 2024, 09:18
Dziś 19°C
Jutro 13°C
Szukaj w serwisie

Organy Andrzeja Majerowicza z roku 1780 cz. II

Organy Andrzeja Majerowicza z roku 1780
w kościele pw. św. Stanisława BM w Koźminie Wielkopolskim, cz. II
Szafa organowa
Instrument usytuowany jest na chórze muzycznym przy ścianie zachodniej kościoła. Prospekt w stylu rokokowym, parawanowy, posadowiony na cokole. Kompozycja prospektu symetryczna, pięcioosiowa z dziewięcioma kwaterami piszczałkowymi. Osie wyznaczają odcinki belkowania zwieńczone figurami stojących aniołów. Osie zewnętrzne wyższe od wewnętrznych. Oś środkowa o centralnej, prostokątnej kwaterze piszczałkowej, w rzucie wklęsłowypukła z uskokami, górą przysłonięta dwudzielnymi ażurowymi, złoconymi kotarami w postaci stylizowanej wici roślinnej, nad którymi wydatny gzyms zwieńczony figurą anioła grającego na kotłach. Obok od strony zewnętrznej, symetrycznie, trapezoidalne kwatery piszczałkowe, osłonięte góra ażurowymi kotarami w formie złoconych wici roślinnych. Na niskim gzymsie posadowione aniołki: z lewej grający na flecie i grający na skrzypcach z prawej. Osie boczne, niższe od centralnej. Kwatera piszczałkowa prostokątna. Wiązkę grubych piszczałek dekoruje dwudzielna ażurowa kotara. Na wysokim belkowaniu znajdują się postacie aniołów grających na trąbie. Obok, symetrycznie, prostokątne pola, w rzucie koliste, z małymi piszczałkami, górą przysłonięte ażurową dekoracją snycerską z siatką regencyjną wplecioną w wić roślinną. Gzyms wieńczy duży rocaille z siatką regencyjną, wsparty o ramy zewnętrznych kwater piszczałkowych. Duże zewnętrzne kwatery piszczałkowe, o rzucie w kształcie simy, przysłonięte górą złoconą, trójkątną, ażurową dekoracją snycerską z motywem siatki regencyjnej wplecionej w rocaille. Na wysokim belkowaniu, po obu stronach, anioły grające na rogach.
Boki prospektu flankowane kolumną koryncką. Kolumna postawiona na wysuniętym odcinku gzymsu cokołu, wspartym konsolką w kształcie woluty, dekorowanej liśćmi akantu. Kolumna o gładkim trzonie, zwężająca się ku górze z głowicą koryncką wspiera wysunięty odcinek belkowania zwieńczony dużym wazonem, dekorowanym liśćmi akantu. Cokół prospektu dzielony profilowaniem, zwężającym się ku dołowi, prowadzonym po wybrzuszonych ujęciach segmentów, zdobiony motywami rocaille, a osie podkreślone wiązką liści akantu. Wszystkie kwatery piszczałkowe w dolnej części przysłonięte złoconym krenelażem, w formie liści.
Konstrukcja jest drewniana (sosna) polichromowana - biała, pasy gzymsu - seledynowe. Dekoracja snycerska (drewno lipowe) złocona. Rzeźby polichromowane są na biało i złocone. Piszczałki cynkowe (niestety nie oryginalne - ich brak to efekt kontrybucji wojennych). Kontuar gry wbudowany w południową ścianę szafy organowej.

Stół gry
W części cokołowej, z południowej strony, wbudowany jest stół gry. Zawiera on jedną klawiaturę manuałową oraz klawiaturę nożną. Klawiatura manuałowa, będąca systemem dźwigni jednoramiennych, posiada skalę od C - c3 (49 kl.) w układzie chromatycznym. Obecnie klawisze białe - diatoniczne, czarne - chromatyczne. Jest to zabieg wtórny, pierwotna klawiatura była  w formie odbicia negatywowego. Klawiatura nożna, której klawisze ułożone są równolegle (pedał prosty), obejmuje dwie oktawy od C - c1 ( 25 kl.) w układzie chromatycznym. Manubria rozmieszczone są po bokach i nad klawiaturą, wykonane są z drewna.

Traktura instrumentu
Instrument posiada mechaniczną trakturę gry. Traktura mechaniczna budowana była w organach od samego początku ich istnienia. Mimo zmieniających się rozwiązań technicznych traktur, we współczesnym budownictwie ponownie zajmuje ona dominujące miejsce. Zadaniem traktury jest przeniesienie ruchu klawisza na wentyl znajdujący się w wiatrownicy. Obok traktury gry w organach występuje również traktura rejestrowa, która służy do otwierania i zamykania głosów (rejestrów). W omawianym instrumencie traktura rejestrowa jest także mechaniczna. Charakteryzuje się wieloma zaletami, przede wszystkim jest trwała i niezawodna.
Instrument posiada dwie wiatrownice klapowo - zasuwowe, oddzielne dla każdego zespołu brzmieniowego oraz jeden duży miech pływakowy z czerpakiem, zasilany dmuchawą elektryczną starego typu. Zespół brzmienia składa się z 17 głosów, z których 11 należy do manuału, a 6 do pedału. Obecna dyspozycja nie jest dyspozycją oryginalną. Największe zmiany w tej materii dokonane zostały, prawdopodobnie, podczas prac po II wojnie światowej. Dyspozycja ta nie oddaje w jakikolwiek sposób specyfiki instrumentu epoki baroku. Podczas planowanych prac należy dokonać stosownych badań i korekt.

Remonty
Podczas I wojny światowej, Niemcy zabrali w 1917 roku wszystkie piszczałki frontowe z prospektu. Piszczałki te stanowiły wielką wartość, gdyż wykonane były z cyny z domieszką srebra. W miejsce tych zostały w roku 1939 wstawione zastępcze, cynkowe przez Firmę Alberta Polzina z Poznania, która wówczas przeprowadziła remont organów. Po objęciu parafii przez ks. proboszcza Stanisława Goja w 1967 roku, zbudowano wentylator elektryczny (sposobem domowym) i przeniesiono miech do wnętrza instrumentu. Uzupełniono niektóre głosy cynkowymi piszczałkami oraz częściowo oczyszczono organy. Pracę tę wykonali A. Blum i St. Julka z Lęborka. Dalsze prace prowadziła - Firma Wytwórnia Organów - Władysław Kaczmarek z Wronek. Wyciszono głośno szumiący wentylator, dostarczając nowe miechy i uzupełniając dalsze zniszczone piszczałki. Elementy drewniane instrumentu zaimpregnowano i przeprowadzono ich remont. Na koniec instrument wyintonowano i nastrojono, kolejno w roku 1969 i 1971.
Aktualnie instrument wymaga generalnego remontu i rekonstrukcji: m.in. oczyszczenia, naprawy traktury, wiatrownic, piszczałek, zabezpieczenia przed drewnojadami, intonacji i strojenia.

Ks. Jacek Paczkowski

Dodaj komentarz

Pozostało znaków: 1000

Komentarze

Nikt nie dodał jeszcze komentarza.
Bądź pierwszy!