Oferta Świętej Agnieszki

Oferta Świętej Agnieszki

Na jednym z banknotów Republiki Czeskiej umieszczono św. Agnieszkę, córkę króla Czech, Przemysława Ottokara I. Święta ufundowała w Pradze szpital i klasztor klarysek, zwany czeskim Asyżem.

Po rozpadzie Czechosłowacji w 1992 roku władze nowej Republiki Czeskiej (słowackie władze zresztą również) postanowiły wymienić dotychczas używane w Czechosłowacji banknoty na zupełnie nowy wzór. Zbiegło się to z wcześniejszymi planami Statni Banki Ceskoslovenska, który na rok 1993 zaplanował wprowadzenie do obiegu banknotu 200 koronowego z Komenskim, co miało rozpocząć wymianę wszystkich banknotów na nowe wzory. Banknot z Komenskim wprowadziły już nowe czeskie władze, przy okazji wymieniając wszystkie czechosłowackie banknoty od razu.
Na banknotach tych znaleźli się św. Agnieszka (50 Kc), cesarz Karol IV (100 Kc), Jan Komenski (200 Kc), Bożena Nemcova (500 Kc), Franciszek Palacky (1000 Kc) oraz Tomasz Masaryk (5000 Kc). Serię banknotów „uzupełniono” rok później o Przemysła Ottokara (20Kc) i w 1996 roku o Emę Destinnovą (2000 Kc).
Wszystkie te postacie bardzo mocno zapisały się w dziejach Czech jako wybitni władcy, bądź budziciele narodu czeskiego. Poza św. Agnieszką, która do tego towarzystwa zupełnie nie pasuje.
Urodzona w 1211 roku św. Agnieszka była córką króla Przemysła Ottokara, która miała zostać wydana za mąż za śląskiego księcia Konrada, syna Henryka Brodatego. Już w 1216 roku opuściła dwór praski, aby pod okiem przyszłej teściowej, św. Jadwigi Śląskiej, przyuczać się do czekających ją w przyszłości obowiązków. Nauka ta odbywała się w klasztorze w Trzebnicy. Małżeństwo jednak nie doszło do skutku, bowiem przyszły mąż św. Agnieszki zmarł. W 1225 roku 14-letnia Agnieszka powróciła na dwór ojca do Pragi.
Rok później w stolicy Czech pojawiło się poselstwo króla Anglii Henryka III Plantageneta z propozycją połączenia węzłem małżeńskim Agnieszki z królem Anglii. Doszło do zaręczyn, które zostały zerwane przez Anglików w 1229 roku.
Wtedy zaplanowano Agnieszkę wydać za mąż za Fryderyka II, cesarza Niemiec, bądź jego syna Henryka III. Plany te jednak pokrzyżowała śmierć króla Czech Przemysła Ottokara w grudniu 1230 roku. Jego następca na tronie czeskim, Wacław I, postanowił pozostawić swojej ukochanej siostrze pełną swobodę wyboru, co do własnych dalszych losów. Agnieszka postanowiła wtedy obrać życie zakonne. Wyjednała u brata, króla Czech, odpowiednie środki, za które w 1232 roku założyła na starym mieście w Pradze szpital prowadzony zgodnie z regułą św. Augustyna. W roku 1252 statut tego praskiego szpitala stał się podstawą do powołania przez papieża Zakonu Rycerzy Krzyżowców z Czerwoną Gwiazdą. W 1234 roku św. Agnieszka założyła w Pradze żeński klasztor Zakonu św. Franciszka (klarysek), którego została opatką. Urząd ten sprawowała do roku 1238, gdy złożyła rezygnację. Ale aż do jej śmierci w 1277 roku opactwo to pozostało nieobsadzone.
Kult Świętej Agnieszki w Czechach rozkwitał już w XIV wieku, ale dopiero w 1874 została oficjalnie zaliczona w poczet błogosławionych, a jej kanonizacja nastąpiła w roku 1989.
Jeśli prześledzimy żywot św. Agnieszki, to zauważymy, że jej wybór na banknoty mimo wszystko nie był przypadkiem. W swoim świeckim życiu księżniczka Agnieszka miała być bowiem gwarancją sojuszu najpierw ze Śląskiem, a później z Anglią bądź z Niemcami.
Pod koniec XX wieku Śląsk, inaczej niż w XIII wieku, nie był już podmiotem, który w jakikolwiek sposób liczyłby się na międzynarodowej scenie. Liczą się na tej scenie nadal natomiast Anglia i Niemcy, a przesłanie banknotu należy odebrać w ten sposób: zdecydujcie się, bo możemy wybrać własną drogę.
1 kwietnia 2017 roku banknot z wizerunkiem św. Agnieszki ostatecznie wycofano z obiegu. Czy Czesi otrzymali odpowiednią ofertę, czy może wybrali własną drogę, dowiemy się pewnie niebawem.

Tekst Piotr Kalinowski