TELEFON DO REDAKCJI: 62 766 07 07
Augustyna, Ingi, Jaromira 19 Marca 2024, 02:59
Dziś 19°C
Jutro 13°C
Szukaj w serwisie

O kaliskich klaryskach słów kilka

13.11.18

O kaliskich klaryskach słów kilka

Do żeńskich wspólnot zakonnych, które w minionych wiekach posiadały swoje domy na terenie dzisiejszej diecezji kaliskiej - obok cysterek i bernardynek, przedstawionych w poprzednich numerach „Opiekuna” - należą także klaryski z Zakonu Świętej Klary.

Początek tego zakonu sięga 1212 roku, kiedy 18-letnia Klara Offreduccio z zamożnej rodziny asyskiej (kanonizowana w 1255 r.) postanowiła podjąć pokutne życie na wzór wspólnoty zakonnej braci mniejszych, założonej wcześniej przez Franciszka Bernardone. Po kilku rozmowach z przyszłym świętym (kanonizowanym w 1228 r.) i za zgodą biskupa Asyżu, zamieszkała w małym domku stojącym obok kościoła św. Damiana. Kościoła, w którym jesienią 1205 roku Franciszek usłyszał głos Chrystusa przemawiającego do niego ze znajdującej się tam ikony krzyża: „Franciszku, idź, odbuduj mój kościół, ponieważ – jak widzisz – jest w ruinie”. Franciszek podjął się realizacji tego dzieła, a do osób, do których zwracał się z prośbą o udzielenie mu pomocy w prowadzeniu remontu mówił - jak przekazuje jego biograf Tomasz z Celano - prorocze słowa, że przygotowuje tam miejsce: „dla Pań, które swą modlitwą i świętym życiem przynosić będą chwałę Ojcu niebieskiemu w całym Kościele”.

Do Klary dołączyły wkrótce jej siostry: Agnieszka i Beatrice oraz matka Ortolana, a także przyjaciółki: Bona, Pacyfika, Benwenuta i Massariola. Nieco później do San Damiano przybyły kolejne kobiety pragnące żyć Ewangelią według przykładu św. Franciszka i w ten sposób powstała wspólnota klarysek-damianitek, którą założyciel zakonu braci mniejszych otoczył opieką duchową. On też napisał dla niej pierwszą regułę, którą w 1219 roku zastąpił zbiór praw oparty na regule św. Benedykta, opracowany przez kardynała Hugolina i zwany „Konstytucjami Hugolińskimi”.
Klara nie była jednak z nich zadowolona, bowiem odbiegały one od ducha franciszkańskiej pokuty i przyjętego przez siostry charyzmatu „ubóstwa dla Chrystusa” i dlatego uprosiła papieża Innocentego III, a następnie Grzegorza IX, o przyznanie jej wspólnocie „Przywileju ubóstwa” dającego siostrom prawo do nieposiadania majątku klasztornego. W tej sprawie zwróciła się także do Innocentego IV, który przywilej ten potwierdził i jednocześnie nadał damianitkom w 1247 roku nową regułę. Jednak także i ona zdaniem Klary nie uwzględniała w pełni specyficznego charyzmatu sióstr żyjących ideałem „ubóstwa Pana naszego Jezusa Chrystusa i Jego Najświętszej Matki” i w związku z tym podjęła się napisania reguły. Została ona zatwierdzona 8 sierpnia 1253 roku przez Innocentego IV, ale mogły posługiwać się nią - za zgodą papieża - tylko cztery wspólnoty: św. Damiana w Asyżu, w Perugii i Monticelli we Florencji i w czeskiej Pradze. Pozostałe wspólnoty, których jeszcze za życia Klary powstało 111, prowadziły życie zgodne z „Konstytucjami Hugolińskimi”, które w 1263 roku zastąpiła Reguła Sióstr Zakonu św. Klary, ułożona przez kard. Gaetano Orsiniego i zatwierdzona przez Urbana IV, zwana najczęściej „Regułą Urbana IV”. W ten sposób doszło do podziału klarysek na dwie rodziny: klaryski, czyli Ubogie Siostry Świętej Klary, określane mianem „klarysek pierwszej Reguły” oraz klaryski-urbanistki, czyli Zakon Świętej Klary, zwane „klaryskami drugiej Reguły”.

Na ziemiach polskich pierwsza wspólnota klarysek powstała w1245 roku w Zawichoście, skąd siostry przeniosły się później do Skały pod Krakowem, a w 1316 roku do Krakowa - do klasztoru przy kościele św. Andrzeja Apostoła, w którym mieszkają do dnia dzisiejszego. Pod koniec XVI wieku klaryski krakowskie – w ramach reformy klasztorów prowadzonej przez biskupa krakowskiego kard. Jerzego Radziwiłła – podjęły decyzję wystąpienia spod jurysdykcji prowincjała franciszkanów, który „naganiał je do surowej reguły” i poddania się w 1596 roku, za zgodą Klemensa VIII, zwierzchnictwu biskupa diecezjalnego. Jednak kilkanaście lat później sześć sióstr z tego klasztoru, pragnących prowadzić surowy tryb życia zakonnego i nadal podlegać prowincjałowi franciszkanów, z radością przyjęła propozycję gwardiana kaliskich minorytów Antoniego Ferdynanda Wilczka - „gorliwego o chwałę i rozszerzenie reguły franciszkańskiej”, przeniesienia się w 1618 roku do Kalisza i zamieszkania w domu zakupionym przez niego od Anny Sulmowskiej. Stał on tuż obok zabudowań kościelno-klasztornych franciszkanów i jeszcze w tym samym roku przystosowany został do potrzeb klasztoru klauzurowego. Pierwszą przełożoną kaliskich klarysek była s. Barbara Miechowicka. Na jej następczynię siostry wybrały w 1624 roku s. Agnieszkę Duczemińską, która zakupiła od franciszkanów sąsiedni budynek i przebudowała go na kościół klasztorny pw. Ofiarowania NMP, który w 1632 roku poświęcony został przez bpa Jana Baltazara Liescha, sufragana wrocławskiego. Jak wynika z dokumentów archiwalnych w kościele tym znajdowały się cztery ołtarze, a w nowym ołtarzu głównym, zbudowanym w 1702 roku przez jedną z kolejnych przełożonych kaliskiej wspólnoty s. Janinę Kowalską, umieszczony był obraz Matki Bożej Bolesnej. Z dokumentów tych wiemy również, że w II połowie XVII wieku klaryski, których wspólnota liczyła najczęściej od 15 do 20 sióstr, pochodzących przede wszystkim z rodzin okolicznej szlachty, zbudowały nowy, drewniany klasztor. Na jego piętrze, mieściły się cele dla sióstr i chór zakonny, a na parterze znajdowały się: rozmównica, cela ksieni, izba furtianki oraz pokoje nowicjuszek, a także sale do nauki i pracy. Natomiast w murowanej oficynie, dostawionej do klasztoru w 1683 roku, ulokowany został refektarz i kuchnia.

Konwent kaliskich klarysek, posługujących się „Regułą Urbana IV”, był zakonem klauzurowym, kontemplacyjnym i podlegał jurysdykcji prowincjałów franciszkanów konwentualnych. Spośród nich rekrutowali się także spowiednicy sióstr, którzy czuwali nad ich rozwojem duchowym. Zakonnice realizowały powołanie przez życie kontemplacyjne i modlitwę oraz codzienną pracę związaną z utrzymaniem konwentu. Zdarzały się jednak przypadki, że niekiedy także i one ulegały ludzkim słabościom, za co były karane przez władze zakonne. Miało to miejsce na przykład w 1671 roku, kiedy kapituła franciszkańska odbywająca się w Piotrkowie, ukarała ksienię i dyskretki (czyli siostry wspierające ją w zarządzaniu konwentem) obowiązkiem odmówienia psalmów pokutnych za nieposłuszeństwo, a s. Domicellę Tymieniecką - „za wielką gębę” – zakazem noszenia przez pewien czas welonu. Główne uposażenie kaliskich klarysek - obok środków finansowych pochodzących z zapisów posagowych i niewielkich darowizn – stanowiły dwie wsie: Kaliszkowice koło Grabowa (dzisiejsze Kaliszkowice Kaliskie), przekazane w 1618 roku przez Annę Sulmowską oraz Skrzypna koło Pleszewa, podarowana przez Czumską na początku lat 30. XVII wieku. Zarząd nad majątkami ziemskimi - z uwagi na klauzurę zakonną - sprawowali w imieniu sióstr ekonomowie lub dzierżawcy, ale z ich uczciwością bywało różnie i miały one często - podobnie jak bernardynki - wielkie trudności z egzekwowaniem należących się im opłat.
Wielką klęskę przyniósł klaryskom pożar, który wybuchł w ich zabudowaniach 30 sierpnia 1792 roku i strawił nieomal doszczętnie klasztor oraz znacznie uszkodził kościół, który dwa tygodnie później ponownie ucierpiał w trakcie wielkiego pożaru Kalisza, podczas którego spłonęło prawie całe miasto. Zabudowań tych siostry już nie odbudowały, bowiem pruskie władze zaborcze, które pod koniec stycznia 1793 roku zajęły ziemię kaliską w wyniku II rozbioru Polski, nie wyraziły na to zgody. Zostały one tylko zabezpieczone prowizorycznie i wypełniały swoją funkcję do czasu kasaty konwentu. Nastąpiła ona na mocy reskryptu wydanego 25 lutego 1805 roku i wcielonego w życie 25 maja tegoż roku. W Kaliszu przebywało wówczas osiem sióstr, spośród których po trzy wywieziono do klasztorów w Gnieźnie i Śremie, a dwie, z uwagi na podeszły wiek, umieszczono w miejscowym szpitalu Świętej Trójcy. Pozostałości dawnych zabudowań klarysek 18 sierpnia 1818 roku przekazane zostały Grekom dis-unitom na potrzeby kaplicy oraz mieszkania dla kapelana i służyły im do września 1835 roku. Później wydzierżawiono je różnym osobom prywatnym. Całkowitemu zniszczeniu uległy w sierpniu 1914 roku.


Jerzy Aleksander Splitt

Galeria zdjęć

Dodaj komentarz

Pozostało znaków: 1000

Komentarze

Nikt nie dodał jeszcze komentarza.
Bądź pierwszy!