Miejsce przewodniczenia

Każde zgromadzenie liturgiczne jest hierarchicznie uporządkowaną wspólnotą. Każdy z uczestników ma do wykonania ściśle określone zadania. Wypełnienie tych zadań związane jest z konkretnym miejscem znajdującym się w prezbiterium lub poza nim. 

Wspominaliśmy już o najważniejszych miejscach umieszczonych w prezbiterium każdego kościoła, czyli o ołtarzu i ambonie. W każdym prezbiterium powinno znajdować się również wyraźnie oddzielone miejsce dla przewodniczącego Eucharystii, czyli specjalne miejsce dla kapłana.

W kościołach starożytnych krzesło, z którego biskup przewodniczył liturgii lub nauczał nazywano katedrą. Określenie to pochodzi ze świeckiej tradycji rzymskiej, gdzie oznaczało miejsce nauczyciela, sędziego, urzędnika. Biskup jako przewodniczący zgromadzenia liturgicznego oraz jako pasterz powierzonego kościoła był jednocześnie urzędnikiem, sędzią i nauczycielem. W pierwszych wiekach katedra była ruchoma i przenośna, ustawiana zwykle wewnątrz absydy. W czasach rozkwitu budowli kościelnych, od V wieku i później katedrę ozdabiano baldachimem oraz stopniami. Biskup zasiadający na katedrze był także urzędnikiem państwowym. 

Wraz z rozwojem tzw. kościołów parafialnych powstawały miejsca przewodniczenia dla kapłana jako przewodniczącego celebracji liturgicznej. Niestety, kiedy począwszy od IX i X wieku pojawiły się tzw. „Msze prywatne”, cała akcja liturgiczna została przeniesiona na ołtarz, co spowodowało zlikwidowanie miejsc przewodniczenia. 

Po Soborze Watykańskim II Kościół chce przywrócić znaczenie wszystkim „miejscom” liturgicznym w prezbiterium. Ogólne wprowadzenie do Mszału Rzymskiego mówiąc o urządzeniu i wystroju kościoła do potrzeb liturgii przypomina o „siedzeniu dla kapłana”, czyli o miejscu przewodniczenia. Krzesło kapłana powinno uwydatniać jego funkcję przewodniczącego zgromadzenia i kierującego modlitwą. Kapłan-prezbiter, jako przewodniczący akcji liturgicznej, musi zawsze pamiętać, że w liturgii swoją osobą uobecnia działającego Chrystusa, że celebruje w Jego imieniu i z jego polecenia, i w końcu, że przy ołtarzu działa in persona Christi. Należy mocno podkreślić, że w osobie biskupa czy prezbitera sam Chrystus przychodzi do konkretnego zgromadzenia liturgicznego. Miejsce przewodniczenia podkreśla przede wszystkim godność Chrystusa oraz Jego miłość do zgromadzonej wspólnoty. Kapłan, zajmujący miejsce przewodniczenia powinien być widoczny, aby tym samym Chrystus był widoczny i działał w zgromadzeniu.  W związku z tym miejsce przewodniczenia powinno być dobrze widoczne, zwrócone w stronę ludu i skromne, to znaczy nie powinno przypominać tronu. Z tego miejsca odbywają się obrzędy wstępne i obrzędy zakończenia. Poza tym można z miejsca przewodniczenia głosić homilię i odmawiać Modlitwę powszechną. W prezbiterium trzeba przewidzieć także miejsca dla kapłanów koncelebrujących oraz dla prezbiterów, którzy ubrani w strój chórowy uczestniczą w Eucharystii, choć jej nie koncelebrują. W tej przestrzeni powinno być także miejsce dla diakona, najlepiej w pobliżu miejsca dla celebransa, oraz siedzenia dla pełniących inne posługi liturgiczne. Trzeba jednak zadbać, aby te pozostałe miejsca wyraźnie odróżniały się od miejsc dla duchowieństwa. 

Ważność i wymowa teologiczna powinna skłonić wszystkich duszpasterzy do wyodrębnienia miejsca przewodniczenia w prezbiterium każdego kościoła. Wierni mają prawo widzieć wszystkie znaki obecności i działania Chrystusa w Eucharystii. 

ks. Dariusz Kwiatkowski