Kongres jako forma publicznego kultu

Niech Kongres Eucharystyczny Diecezji Kaliskiej będzie także przyczyną naszej refleksji o charakterze prawnym. Albowiem Eucharystię, czyli Najświętszy Sakrament, postrzegamy bardzo duchowo, liturgicznie, teologicznie czy egzystencjalnie, i słusznie, ale jest przecież także przedmiotem dociekań i troski ze strony kanonistów.

Najpierw wyjaśnijmy terminologię. Otóż żaden z sakramentów nie posiada takiego bogactwa słów i określeń jak sakrament, o którym mówimy, i co ciekawe, jako jedyny z sakramentów zawsze jest pisany dużą literą. W teologii, ale i w codziennej mowie używamy następujących pojęć: Najświętszy Sakrament, Eucharystia, Msza Święta, Komunia Święta, Wieczerza Pańska, Pamiątka Męki, Śmierci i Zmartwychwstania Pana Jezusa, Łamanie Chleba, Najświętsza Ofiara, a także Zgromadzenie Eucharystyczne czy Święta i Boska Liturgia oraz Najświętszy Sakrament Ołtarza. Wszystkie wymienione terminy są poprawne, niektóre oznaczają tylko celebrację Mszy Świętej, inne przyjmowaną Komunię Świętą, a jeszcze inne jedno i drugie, jak choćby termin Eucharystia, który pochodzi z języka greckiego i oznacza „dziękczynienie” lub „dzięki czynić”. Chrzest jest „pierwszym” sakramentem, koniecznym do zbawienia i warunkiem ważnego przyjęcia innych sakramentów; Eucharystia natomiast jest „Najświętszym” ze wszystkich sakramentów, gdyż jest Ciałem i Krwią Pana Jezusa.

W konsekwencji Eucharystia wymaga szczególnego traktowania przez szafarzy, jak i wiernych świeckich, a mianowicie szczególnego kultu. Pierwszą, podstawową i najwyższą formą kultu eucharystycznego jest sprawowanie Mszy Świętej i przyjmowanie Sakramentu Ciała i Krwi Pańskiej. Liturgia Mszy Świętej jest sprawowana codziennie i w każdym zakątku świata, w kościołach i kaplicach, a nawet na łonie natury, jeśli jest taka potrzeba, i jest początkiem i celem wszystkich form kultu i pobożności eucharystycznej. Drugą formę kultu stanowi adoracja Najświętszego Sakramentu, czy to obecnego i strzeżonego w tabernakulum (adoracja indywidualna), czy uroczyście wystawionego w monstrancji podczas nabożeństw (adoracja wspólnotowa). Zalecane jest, by dłuższa adoracja całej parafii odbywała się przynajmniej raz w roku, a trwająca godzinę czy kilka godzin, raz w miesiącu. Adoracja Najświętszego Sakramentu wystawionego w monstrancji winna być zakończona błogosławieństwem eucharystycznym, którego udzielić może diakon, prezbiter i oczywiście biskup, ale nigdy akolita czy nadzwyczajny szafarz Komunii Świętej. Jednakże ci ostatni, w sytuacji nieobecności diakona, prezbitera i biskupa, mogą na ich polecenie dokonać wystawienia i schowania Najświętszego Sakramentu, ale nie mogą błogosławić Najświętszym Sakramentem. Trzecia forma kultu eucharystycznego to nabożeństwa eucharystyczne, które zwyczajowo są sprawowane przed wystawionym Panem Jezusem w monstrancji, jak nabożeństwo majowe, czerwcowe czy październikowe. Czwartą formę kultu Eucharystii stanowią procesje eucharystyczne, organizowane głównie z racji uroczystości Bożego Ciała czy świąt patronalnych parafii, połączonych z odpustem. Ostatnią, ale i szczególną formą kultu są właśnie kongresy eucharystyczne, które odbywają się co kilka lat tak w świecie (kongresy międzynarodowe), jak i w danym kraju czy diecezji. W roku 2015 przeżywamy Diecezjalny Kongres Eucharystyczny, który ma na celu rozwój i pogłębienie duchowe, intelektualne, teologiczne, liturgiczne, a także społeczne, kulturowe, wspólnotowe i osobiste kultu Najświętszego Sakramentu, o czym świadczy różnorodny program Kongresu.

ks. Zbigniew Cieślak