TELEFON DO REDAKCJI: 62 766 07 07
Augustyna, Ingi, Jaromira 28 Marca 2024, 19:37
Dziś 19°C
Jutro 13°C
Szukaj w serwisie

Kolejne artykuły ?kościelne? Konkordatu z 1925 roku

Kolejne artykuły „kościelne” Konkordatu z 1925 roku

W ostatnim artykule naszej rubryki omówiliśmy pierwszą część tzw. artykułów kościelnych Konkordatu z 1925 roku, czyli takich, które strzegły praw Kościoła katolickiego w II Rzeczypospolitej Polskiej. A zatem omówimy teraz pozostałe artykuły „kościelne” przedwojennego Konkordatu.

Nienaruszalność miejsc świętych - kościoły, kaplice i cmentarze miały zapewnioną nienaruszalność terytorialną ze strony władz państwowych od wszelkich działań o charakterze świeckim. Owa nienaruszalność obejmowała także prawo azylu i wyjęcie tych miejsc spod jurysdykcji państwowej z wyjątkiem działań cywilnych zmierzających do zapewnienia bezpieczeństwa publicznego (art. 6).
Prawo dotyczące budowli sakralnych - budowa, remonty, wszelkie zmiany i restauracje kościołów i kaplic musiały zachowywać procedury przewidziane w ustawach państwowych dotyczących budowy gmachów i konserwacji zabytków oraz w oparciu o wytyczne komisji, jakie każda diecezja miała powołać do współpracy z właściwym ministrem w celu ochrony starożytności, dzieł sztuki, archiwów i rękopisów (art. 14b).
Prawo do posiadania cmentarzy - kościelne osoby prawne posiadały prawo do nabywania, posiadania i zarządzania cmentarzami przeznaczonymi do grzebania katolików, czyli cmentarzy wyznaniowych, w odróżnieniu od komunalnych, które kierowały się tak prawem kanonicznym, jak i państwowym (art. 17).
Uporządkowanie spraw majątkowych Kościoła - artykuł 24 Konkordatu zawiera szczegółowe postanowienia dotyczące spraw majątkowych Kościoła katolickiego w II RP, a mianowicie, że kościelne osoby prawne zachowują całość dóbr ruchomych i nieruchomych oraz majątki i dochody, które były w ich posiadaniu w chwili zawierania Konkordatu (art. 24, 1). Następnie, dobra będące w posiadaniu kościelnych osób prawnych mogły być wpisane do ksiąg hipotecznych (art. 24, 2). Natomiast za dobra Kościoła, które w chwili zawierania Konkordatu były w posiadaniu państwa polskiego, gdyż państwo przejęło je od zaborców, władze zobowiązały się płacić roczne dotacje do czasu, kiedy zostanie zawarte szczegółowe postanowienie. Wysokość dotacji została określona w załączniku A do Konkordatu (art. 24, 3a).
Ponadto w 1938 roku doszło do podpisania, a w 1939 roku do ratyfikacji, stosownego w tej materii porozumienia między Rządem RP a Stolicą Apostolską, ale wybuch II wojny światowej przerwał jego realizację. W myśl postanowień porozumienia, dla potrzeb związanych z Reformą Rolną, państwo polskie mogło wykupić tzw. nadwyżki ziem od kościelnych osób prawnych według zasad podanych w art. 24, 5-8. Powyższe nadwyżki ziem powstały na skutek ustaleń minimalnych ilości ziem zagwarantowanych kościelnym osobom prawnym takim jak: beneficja biskupie, dobra seminaryjne, beneficja kapitularne, proboszczowskie i inne (art. 24, 3b). Innymi słowy wszystko, co było ponad gwarantowane minimum dla kościelnych osób prawnych, mogło być wykupione przez państwo polskie na potrzeby reformy rolnej i tak było realizowane.
Kościół miał prawo do nabywania, alienacji i administrowania dóbr - państwo polskie zapewniło kościelnym osobom prawnym prawo do nabywania, alienacji i administracji dóbr materialnych, o ile ich organy przebywały na stałe na terytorium Polski i służyły polskim celom. Lista kościelnych osób prawnych posiadających powyższe prawa była sporządzona przez Ministra Sprawiedliwości zgodnie z KPK z 1917 roku (art. 16). Ten zapis Konkordatu dawał w polskim prawie pełną swobodę majątkową Kościołowi, czyli zakupu, sprzedaży, jak i swobodnego administrowania dobrami kościelnymi, jak zarządzanie nimi we własnym imieniu, wynajmowanie czy dzierżawienie.
Warto wspomnieć, że w okresie PRL (1945-1989) Kościół katolicki nie miał uznanej państwowej osobowości prawnej i nie posiadał wielu praw, a w tym nie mógł nabywać żadnych dóbr, a jedynie alienować, czyli sprzedawać, co osłabiało jego stan majątkowy. Taki stan rzeczy zmieniły tzw. Ustawy Okrągłego Stołu z 17 maja 1989 roku, a właściwie pierwsza z nich, Ustawa nr 154 o osobowości cywilno - prawnej Kościoła katolickiego w PRL. Była to ustawa uchwalona jeszcze w PRL, gdyż wspomniane ustawy były uchwalone jeszcze przez Sejm ostatniej kadencji przed zmianami ustrojowymi III RP.
Gwarancje przeznaczenia dóbr kościelnych - to kolejny i już ostatni tzw. artykuł „kościelny” Konkordatu z 1925 roku. Państwo polskie nie mogło zmienić przeznaczenia dóbr kościelnych, jak tylko za wyłączną zgodą władzy duchownej. Wyjątek stanowiły przypadki przewidziane przez ustawy o wywłaszczeniu nieruchomości w celu regulacji dróg przewozowych i rzek oraz w celach obronnych. W sytuacji zmiany przeznaczenia dóbr, gdy dotyczyła ona nieruchomości poświęconych kultowi i służbie Bożej, to najpierw musiało nastąpić pozbawienie ich charakteru świętego przez kompetentną władzę kościelną, czyli tzw. dekonsekracja miejsca świętego (art. 14a).

ks. Zbigniew Cieślak

Galeria zdjęć

Dodaj komentarz

Pozostało znaków: 1000

Komentarze

Nikt nie dodał jeszcze komentarza.
Bądź pierwszy!