ks. Krzysztof P. Kowalik
Krok ku bałwochwalstwu
Podział stał się faktem. Dziesięć pokoleń odłączyło się od Judy i powierzyło panowanie nad sobą Jeroboamowi. Tak powstało królestwo, które z racji jego położenia w stosunku do Jerozolimy nazwano północnym. Określano je także jako Izrael.
Nowy władca szukał miejsca, gdzie mógłby ustanowić stolicę swojego królestwa. Wpierw zwrócił swe oczy ku Sychem. Ufortyfikował to miejsce. Następnie przeniósł się do Pennuel. Wstępując na tron nie czuł się zbyt pewnie.
Złote cielce w Betel i Dan
Jeroboam doskonale zdawał sobie sprawę, jak szybko lud odwrócił się od syna Salomona. Równie szybko mógł odwrócić się od niego lub zatęsknić za Jerozolimą i za znajdującą się w niej świątynią. Jeśli jego poddani będą tam chodzić, by składać ofiary, to szybko może dojść do tego, że uznają władzę następców Dawida i któregoś z nich obwołają jako swego króla. Jeroboama zaś mogą zabić. Postanowił temu przeciwdziałać.
Nakazał wykonać dwa złote przedstawienia byków. Pierwszego z nich polecił ustawić w Betel. To sanktuarium znajdowało się na południowej granicy jego kraju. Wspominano w nim obietnice złożone przez Boga Abrahamowi i Jakubowi, gdy tam przebywali. Było to miejsce otaczane szacunkiem. Doskonale zatem nadawało się do tego, by zastąpić niedawno wzniesioną świątynię w Jerozolimie. Ku niemu chciał skierować pielgrzymów, którzy wędrowali ku Jerozolimie.
Złoty cielec miał być dla nich widomym znakiem obecności Boga. Miał zastąpić Arkę Przymierza, która spoczywała w świątyni jerozolimskiej. Tej skopiować nie mógł. Dlatego postanowił uczynić inny znak ukazujący moc i siłę. Tak zlekceważył zakaz dany Izraelitom przez Mojżesza. Tym samym otworzył furtkę dla bałwochwalstwa. Przecież wiara w Jedynego Boga nie była w sercu ludu silna. Nie potrafił on oddzielić symbolu od osoby Boga. Pierwszy krok poprowadził do: wzorowania kultu na kultach pogańskich oraz oddawania czci różnym idolom i bóstwom czczonym przez pogan. Z czasem dla wielu stawały się one o wiele ważniejsze niż Bóg, który wyzwolił Hebrajczyków z niewoli egipskiej. Na tej drodze wielu odpadło od wiary, którą zastąpiły czcze praktyki. Powstałą w sercu pustkę zaczęły wypełniać bogactwo, zbytek, próżność i rozpusta. One dla wielu stawały się jedynym bóstwem, dla którego zdolni byli poświęcić wszystko.
Oprócz sanktuarium w Betel Jeroboam ustanowił drugie sanktuarium położone na północy kraju w Dan. Tam, gdzie znajdowała się twierdza strzegąca granicy między ziemią Izraela a ziemiami pogan. Chciał w ten sposób zapobiec wędrówkom ludu do świątyń pogańskich. Tu również postawił złotego cielca mającego symbolizować Boga Izraela. Zamiast oddzielić swój lud od pogan osiągnął odwrotny efekt. Przyczynił się do tego, że pogańska wizja świata i religii wpłynęła do serc Hebrajczyków. Zaczęli się oni koncentrować na tym co zewnętrzne, podczas, gdy serca ich oddalały się od Boga. Z czasem to, co czynili w sanktuarium wyznaczało sposób ich życia. Jedynym przedmiotem czci stała się bryła złota. Dla niej gotowi byli zrobić wszystko. Ona, w miejsce Boga i stworzonego przez Niego człowieka, była faktycznym przedmiotem ich miłości i jedynym celem, jaki Izraelici chcieli posiąść. W niej widzieli źródło swego życia. Tak położyli swe nadzieje w tym, co w istocie było martwym przedmiotem.
Zapowiedź proroka
Ukazanie złotych cielców jako Boga, który wyprowadził Hebrajczyków z ziemi egipskiej, nie było jedynym odstępstwem zaszczepionym w ludzkie serca przez nowego króla. Jeroboam poszedł znacznie dalej. Na licznych wzniesieniach, zwanych wyżynami, ustanowił kolejne, nowe sanktuaria. Ponieważ brakowało kapłanów, którzy pochodzili z rodzin kapłańskich, a może część z nich odmówiła sprawowania kultu w sanktuariach wyznaczonych przez władcę, sam mianował kapłanów pochodzących z rodów nie należących do pokolenia Lewiego. Do tego ustanowił na wzór świat obchodzonych w Judzie święto, którego datę sam wyznaczył, po czym osobiście w tym dniu przystąpił do ołtarza zbudowanego według jego wskazań i złożył na nim ofiarę. Przez te czyny popełnił grzech odstępstwa od praw nadanych na Synaju przez Mojżesza. W miejsce woli Boga położył swe własne decyzje. Dokonał przez to religijnego rozłamu pośród Hebrajczyków. Podporządkowując kult własnym zamiarom i pragnieniom jeden lud Boga rozerwał na dwa narody. Uznał za swą własność to, co należy ze swej istoty do Wszechmogącego. Jako król postawił siebie w miejsce Boga, choć nie powiedział tego wprost. Nie mniej jasnym znakiem tego były jego czyny i decyzje. Poprzez to Izrael znalazł się na manowcach wiary.
Niestety następne pokolenia kontynuowały dzieło odstępstwa na fundamentach położonych przez Jeroboama. W efekcie błogosławieństwo, którym mógłby się cieszyć jako władca nowego państwa, zostało mu odjęte. W dalszej przyszłości przyniosło to brzemienne konsekwencje. Królowi oznajmił o nich prorok posłany doń przez Boga w chwili, gdy władca składał na ołtarzu ofiarę kadzielną. W imieniu Boga zapowiedział on chwilę, w której król Judzki Jozjasz złoży na ołtarzu ofiarę z kapłanów palących kadzidło na tym ołtarzu. Zapowiedział też spalenie na nim ludzkich kości. Owe słowa stanowiły wyrok Boga. Zapowiadały zbezczeszczenie ołtarza i upadek zainicjowanego kultu oraz całego państwa. Nic dziwnego, że oburzyły one króla. Nakazał pojmać i zabić przemawiającego proroka. Jednak, gdy wyciągnął przeciw niemu rękę, ta stała się jak martwa. Rozpadł się też ołtarz i rozsypał znajdujący się na nim popiół. Króla ogarnęło przerażenie. Ustąpiła jego pycha i gniew. Zaczął błagać proroka o litość. Ów wstawił się za nim. Gdy Jeroboam odzyskał władzę w ręku prosił proroka, by wszedł do jego domu, zjadł posiłek i przyjął od niego dary. Ów odmówił. Nie prorokował dla zysku. Nie szukał łatwego dochodu. Mówił w imieniu Boga, a On zabronił mu przyjmowania czegokolwiek od króla. Nie był, ani nie chciał być jednym z królewskich doradców czy dworskich proroków, będących na królewskich usługach i przepowiadających za wynagrodzenie to, co miłe dla uszu panującego i jego ludu. Dlatego odmówił przyjęcia chleba i wody. Odszedł sprzed oblicza władcy, pozostawiając go z dramatycznym przesłaniem i rozbitym ołtarzem.
Tekst i zdjęcie ks. Krzysztof P. Kowalik
