Czytając Caritas in veritate Dialog międzykulturowy

KATOLICKA NAUKA SPOŁECZNA

Czytając Caritas in veritate

Dialog międzykulturowy

Potrzeba dialogu jest bardzo ważna we wszystkich wymiarach życia, stąd też jawi się konieczność budowania społeczności dialogu. Dzisiaj proces ten związany jest z niezwykle intensywnym przenikaniem się kultur, można więc mówić o ogromnej potrzebie dialogu międzykulturowego. Należy tutaj zaznaczyć, że wymagana jest ostrożność, aby nie stawiać alternatywy między dialogiem a tożsamością. Nie można też nie zauważyć pewnych niebezpieczeństw, jakie się rodzą na płaszczyźnie wymiany kulturowej: „W pierwszym rzędzie zauważa się eklektyzm kulturowy: kultury zostają po prostu zbliżone do siebie i uważane za zasadniczo równoważne i zamienne między sobą. Sprzyja to uleganiu relatywizmowi, który nie służy prawdziwemu dialogowi międzykulturowemu. W wymiarze społecznym relatywizm kulturowy prowadzi do tego, że grupy kulturowe zbliżają się do siebie lub współżyją, ale w odseparowaniu, bez autentycznego dialogu, a więc bez prawdziwej integracji. Na drugim miejscu istnieje przeciwne niebezpieczeństwo, które stanowi zrównanie kulturowe i ujednolicenie zachowań i stylów życia. W ten sposób zatraca się głębokie znaczenie kultury różnych narodów, tradycji różnych ludów, w obrębie których osoba staje wobec fundamentalnych pytań egzystencji” (CIV26). Tak więc w dialogu społecznym zarówno eklektyzm kulturowy, jak i zrównanie kultur stanowią niebezpieczeństwo zatracenia tożsamości i pełnego rozwoju, trudno wtedy dojść do prawdziwego porozumienia i wzajemnego zrozumienia. 
Dialog międzykulturowy jest możliwy, jeśli istnieje świadomość własnej tożsamości kulturowej i tylko na tej podstawie można budować porozumienie pojedynczego człowieka i innych ludzi wywodzących się także z innych kultur. Człowiek wierzący natomiast nie może widzieć swojej wiary jako przeszkody w tym dialogu, ale jako możliwość podzielenia się tym czym żyje, co jest jego osobistym doświadczeniem. Należy zawsze pamiętać, że religia jest elementem kultury, a kwestia wiary człowieka ma aspekt społeczny. Im bardziej człowiek jest zakorzeniony w Chrystusie, tym bardziej jest otwarty na dialog. Wiara chrześcijańska sama w sobie nie przeszkadza ani nie zakazuje dialogu z innymi religiami, ona umacnia to, co jest tak bardzo ludzkie i dlatego ułatwia spotkanie, tworzenie wspólnoty i komunikację na tej płaszczyźnie.
Otwartość na religie i różne kultury jest bardzo ważna dla rozwoju człowieka, ale potrzebne jest też umiejętne ich rozeznanie. Papież wyjaśnia jak pojmować wolność religijną i jak ją realizować. „Wolność religijna nie oznacza obojętności religijnej i nie sprawia, że wszystkie religie są równe. Zwłaszcza dla sprawujących władzę polityczną okazuje się konieczne rozeznanie odnośnie do wkładu kultur i religii w budowanie wspólnoty społecznej w poszanowaniu dobra wspólnego. Rozeznanie to powinno kierować się kryterium miłości i prawdy” (CIV55).
Właśnie dzisiaj potrzebna jest odpowiedzialność i czujność, aby wiara nie została ograniczona do przeżycia bardzo intymnego i tylko osobistego, gdyż takie tendencje można odnotować coraz częściej, należy się też tym tendencjom przeciwstawić, proponując wielkie dobra i walory antropologiczne i etyczne, które wypływają z Ewangelii.
kns.pytania@gmail.com

ks. Paweł Guździoł