TELEFON DO REDAKCJI: 62 766 07 07
Augustyna, Ingi, Jaromira 29 Marca 2024, 10:39
Dziś 19°C
Jutro 13°C
Szukaj w serwisie

Artykuły ?państwowe? Konkordatu z 1925 roku

Artykuły „państwowe” Konkordatu z 1925 roku

W naszej rubryce relacje państwo – Kościół, kontynuujemy zagadnienia z okresu 20-lecia międzywojennego w Polsce i omawiamy Konkordat Polski z 1925 roku. W tym felietonie powiemy o ośmiu „artykułach państwowych” tegoż Konkordatu, czyli ustaleniach konkordatowych, które strzegły przede wszystkim interesu państwowego.
Obowiązek modlitwy za Ojczyznę i prezydenta - W dzień święta narodowego Trzeciego Maja, kapłani sprawujący liturgię na terytorium RP mieli obowiązek odmówienia modlitwy o pomyślność Rzeczpospolitej oraz jej Prezydenta (por. art. 8). Tekst modlitwy ustalił Episkopat Polski i została ona umieszczona w Rytuale Polskim. A od 1934 roku modlitwa ta była odmawiana także w dzień Cudu nad Wisłą, tj. 15 sierpnia oraz w Dzień Niepodległości, tj. 11 listopada.
Dostosowanie granic prowincji kościelnych do granic RP - Stolica Apostolska zobowiązała się do zmiany granic prowincji i diecezji kościelnych w taki sposób, aby żadne terytorium RP nie zależało od biskupstwa z siedzibą poza granicami RP (por. art. 9). Powyższe zmiany miały być dokonane w ciągu trzech miesięcy od wejścia w życie Konkordatu (por. art. 26). Papież Pius XI dopełnił zobowiązania Bullą Vixdum Poloniae Unitas już w październiku 1925 roku. Władze polskie jednak nie były zadowolone z dwóch decyzji Stolicy Apostolskiej w tym względzie, a mianowicie z utworzenia prałatury pilskiej na terenach przygranicznych po stronie niemieckiej oraz z nieudanej próby włączenia Wolnego Miasta Gdańska pod polską jurysdykcję kościelną.
Konsultacja Stolicy Apostolskiej z Prezydentem RP w sprawie nominacji biskupich - Stolica Apostolska była kompetentna w nominowaniu arcybiskupów, biskupów, koadiutorów oraz biskupa polowego, ale też każdorazowo zobowiązana była do konsultacji z prezydentem RP, który miał prawo zgłaszania ewentualnych przeciwwskazań natury politycznej odnośnie kandydatów (por. art. 11). Nominaci, przed objęciem urzędu, byli zobowiązani do złożenia przysięgi na wierność Rzeczpospolitej i do zagwarantowania, aby i duchowieństwo jego diecezji dochowało wierności Ojczyźnie (por. art. 12). Powyższa konsultacja i przysięga nie były wymagane w przypadku biskupów pomocniczych.
Wyżsi przełożeni zakonni obywatelami Polski - Państwo polskie zastrzegło sobie prawo, aby na stanowiska wyższych przełożonych zakonnych, z którymi często były związane obszerne majątki kościelne, byli mianowani jedynie obywatele polscy; obcokrajowcy zaś tylko za zgodą Rządu RP (por. art. 10b). Artykuł stał na straży dobra odradzającego się państwa.
Ograniczenia w nadawaniu urzędów, funkcji i beneficjów kościelnych - Nadawanie funkcji, urzędów i beneficjów kościelnych na terytorium RP zostało zagwarantowane władzom kościelnym w oparciu o prawo kanoniczne. Wyjątek stanowiły jednak następujące przypadki, kiedy była wymagana także autoryzacja Rządu RP, wydana w ciągu 30 dniu od zgłoszenia zamiaru nominacji przez władze kościelne (por. art. 19): w przypadku cudzoziemców nie posiadających obywatelstwa polskiego, w przypadku obywateli polskich, którzy odbyli studia teologiczne poza granicami Polski i nie były to Instytuty papieskie oraz w przypadku tych osób, których działalność była sprzeczna z bezpieczeństwem państwa.
Prawo patronatu - Konkordat podtrzymał istniejące w Polsce prawo patronatu państwowego lub osób prywatnych aż do momentu przygotowania i wejścia w życie odpowiedniej umowy państwowo - kościelnej. Prawo patronatu przewidywało możliwość prezentacji przez władze państwowe duchownego na stanowisko lub urząd w sytuacji wakansu. Jeśli w ciągu 30 dniu od zaistnienia wakansu nie nastąpiła żadna prezentacja, to Ordynariusz mógł dokonać nominacji w sposób całkowicie wolny (por. art. 21). Prawo to było niewątpliwym ograniczeniem władzy kościelnej w obsadzaniu stanowisk.
Postępowanie wobec duchownych zagrażających bezpieczeństwu państwa - W sytuacji kiedy władze państwowe oceniły działalność duchownego jako sprzeczną z bezpieczeństwem państwa, powiadamiały o fakcie właściwego Ordynariusza, który w ciągu trzech miesięcy musiał podjąć decyzję o jego odwołaniu. Jeśliby jednak nastąpiły różnice zdań między władzami państwowymi a Ordynariuszem, to należało utworzyć specjalną Komisję rozstrzygającą, składającą się z dwóch członków wybranych przez Stolice Apostolską i dwóch przez Prezydenta (por. 21).
Prawo podatkowe odnośnie majątku kościelnego - Dobra osobiste duchownych, a także kościelnych osób prawnych podlegały opodatkowaniu na równi z osobami fizycznymi i prawnymi w Rzeczpospolitej. Opodatkowaniu nie podlegały jednakże budynki i instytucje przeznaczone na służbę Bożą: budynki seminariów duchownych, domy formacyjne dla zakonników i zakonnic, domy mieszkalne zakonników i zakonnic tych zgromadzeń, które składały śluby ubóstwa oraz dobra i prawa majątkowe przeznaczone na cele kultu religijnego, a nie na korzyść beneficjentów (por. art. 15).

ks. Zbigniew Cieślak

Galeria zdjęć

Dodaj komentarz

Pozostało znaków: 1000

Komentarze

Nikt nie dodał jeszcze komentarza.
Bądź pierwszy!