Alegoria Słowacji

Alegoria Słowacji

Na słowackich banknotach z 1993 roku zobaczymy wizerunek Matki Bożej z ołtarza w kościele św. Jakuba w Lewoczy.

Nasz południowy sąsiad, Słowacja, nie miała zbyt wiele okazji do zamieszczenia alegorii kraju na własnych banknotach, bowiem swój niezależny byt rozpoczęła dopiero w 1939 roku, a przerwano go w 1945 roku. Aż do 1992 roku ziemie te ponownie wchodziły w skład Czechosłowacji, czyli praktycznie w obiegu znalazły się tylko dwie serie słowackich banknotów.
W pierwszej serii Słowację reprezentuje dziewczyna z dokumentem w dłoni, bez żadnej broni przy boku, a nawet za nią nie stoją ani lew brytyjski ani orzeł Rzeszy.
Ot, zwykła dziewczyna, może troszkę zszokowana po przeczytaniu traktatu, który trzyma w ręce. Traktat ten zawarty 23 marca 1939 roku z Rzeszą gwarantował na 25 lat nienaruszalność słowackich granic (to wskutek inwazji węgierskiej rozpoczętej po rozpadzie Czechosłowacji), ale równocześnie oddawał całą słowacką gospodarkę i armię pod komendę niemiecką, czyniąc de facto ze Słowacji państwo wasalne Rzeszy.
Słowacy pomni tych doświadczeń, a także tego, że nawet traktat wasalny niczego nie gwarantuje, bowiem układ sił w Europie może się zbyt szybko zmienić, na banknotach II Republiki kursujących od 1993 roku odwołali się do Matki Bożej, a konkretnie zamieścili wizerunek Najświętszej Marii Panny z ołtarza Narodzenia Pana znajdujący się w kościele św. Jakuba w Lewoczy. Trójnawowa gotycka świątynia pochodzi z okresu średniowiecza. Budowę, podjętą na miejscu starszej, XIII-wiecznej budowli, rozpoczęto za czasów panowania króla węgierskiego Karola Roberta (1307-1342), a ukończono przed 1370 roku. Wiadomo, że dzisiejsza zakrystia wybudowana jest na fundamentach z XIII wieku. W gotyckim wnętrzu, przykrytym sklepieniami z tego właśnie okresu, pokrytymi malowidłami pochodzącymi od XIV do XVII stulecia, znajduje się 18 gotyckich, renesansowych i barokowych ołtarzy. Ołtarz główny św. Jakuba Apostoła to najwyższy gotycki ołtarz na świecie (18,62 m). Powstał w pracowni Mistrza Pawła z Lewoczy i prawdopodobnie on sam jest jego autorem. Rzeźbienie rozpoczęto w 1507 roku i zakończono dziesięć lat później. Centralną częścią ołtarza jest skrzynia ołtarzowa, pośrodku której znajduje się wysoka na 2,43 m rzeźba Najświętszej Marii Panny. Na lewej ręce trzyma ona Jezusa, w prawej berło. Na jej głowę aniołowie kładą koronę. Po prawej stronie Madonny stoi św. Jakub, patron kościoła, po lewej – Jan, ewangelista wskazujący kielich - symbol Eucharystii. Każda rzeźba została wykonana z jednego kawałka lipowego drewna. Na wewnętrznej stronie skrzydeł ołtarzowych widnieją płaskorzeźbione sceny z życia św. Jana na wyspie Patmos i ścięcie św. Jakuba w Jerozolimie - wszystkie postacie ubrane są w stroje z epoki. Na zamkniętych skrzydłach znajduje się cykl ośmiu malowideł, przedstawiających ostatnie sceny z życia Chrystusa: od modlitwy w Ogrodzie Oliwnym do zmartwychwstania.
1 stycznia 2009 roku banknot z wizerunkiem Maryi został zastąpiony przez euro.

 Piotr Kalinowski